Kỳ thị và phân biệt đối xử càng làm cho dịch HIV/AIDS ngày càng trở nên khó kiểm soát hơn
Thứ ba, 11/11/2014 21 giờ 30 GMT+0
Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS Nguyễn Hoàng Long:
Năm nay, “Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS” diễn ra từ ngày 10-11 đến ngày 10-12 với chủ đề “Không kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS”. Để hiểu rõ hơn về thực trạng, nguyên nhân của sự phân biệt, kỳ thị đối với người nhiễm HIV và các hoạt động hưởng ứng Tháng hành động quốc gia, phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) về vấn đề này.

Cục trưởng có thể cho biết vì sao năm nay tại Việt Nam, “Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS” lại tập trung vào chủ đề “Không kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS”?
- Hơn 30 năm đương đầu với đại dịch HIV/AIDS, bên cạnh nhiều thành tựu đã đạt được trong phòng, chống HIV/AIDS thì tình trạng kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến nhiễm HIV/AIDS vẫn còn tồn tại khá phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới. Một số quốc gia vẫn còn những quy định cấm người nhiễm HIV nhập cảnh và cư trú hoặc tồn tại tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử và bạo hành giới liên quan đến HIV/AIDS... Kỳ thị và phân biệt đối xử là một trong những rào cản quan trọng khiến những người có hành vi nguy cơ cao và những người nhiễm HIV không dám tiếp cận đến các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS, trong đó có các dịch vụ dự phòng, can thiệp giảm hại, xét nghiệm và điều trị HIV. Chính vì kỳ thị, phân biệt đối xử mà làm cho việc phát hiện người nhiễm HIV trong cộng đồng rất khó khăn. Nhiều người đã được phát hiện nhiễm HIV, nhưng do lo sợ kỳ thị, phân biệt đối xử mà không dám sử dụng dịch vụ điều trị ARV... Một số nơi, kỳ thị, phân biệt đối xử là rào cản lớn đối với việc thực hiện đầy đủ các quyền của người nhiễm HIV/AIDS, bao gồm quyền học hành, lao động ... đã được pháp luật các quốc gia quy định.
Để tiến đến kết thúc đại dịch HIV/AIDS, Chương trình phối hợp về HIV/AIDS của Liên Hiệp Quốc (UNAIDS) đã đưa ra Mục tiêu “ba không”, bao gồm: Không có trường hợp nhiễm HIV mới; không có người tử vong vì HIV/AIDS; và không còn kỳ thị, phân biệt đối xử đối với người nhiễm HIV/AIDS. Chính vì tầm quan trọng này nên “Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS” tập trung vào chủ đề “Không kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS” nhằm tăng hiểu biết của toàn xã hội về HIV/AIDS, không kỳ thị, phân biệt đối xử với những người không may bị nhiễm HIV, qua đó, giúp cho những người nhiễm HIV được chăm sóc sức khỏe tốt hơn, ngăn chặn đại dịch HIV/AIDS.
Xin Cục trưởng cho biết về thực trạng kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV tại nước ta?
- Trong nhiều năm qua, các hoạt động truyền thông – thay đổi hành vi liên quan đến HIV/AIDS được triển khai rộng rãi. Nhân dân đã có thông tin, hiểu biết về HIV/AIDS, ví dụ HIV/AIDS là gì, các đường lây nhiễm HIV/AIDS... Nhờ đó, tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử đối với HIV/AIDS đã được cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, sự kỳ thị và phân biệt đối xử với những người nhiễm HIV vẫn còn xảy ra ở nhiều nơi, với nhiều biểu hiện khác nhau, từ ngấm ngầm đến công khai, thô bạo.
Tại gia đình, có những người nhiễm HIV phải ăn riêng, ở riêng, sinh hoạt riêng; hoặc nếu ở chung thì những người khác trong gia đình cũng hạn chế hoặc miễn cưỡng giao tiếp với người nhiễm HIV. Tại cộng đồng, mọi người thường cấm hoặc hạn chế con cái, người thân, họ hàng tiếp xúc với người nhiễm HIV/AIDS. Tại các cơ sở y tế, một số nhân viên y tế cũng ngại, miễn cưỡng khi tiếp xúc, chăm sóc người nhiễm HIV/AIDS, nhất là người bệnh giai đoạn cuối, với nhiều biến chứng, lở loét...
Theo ông, nguyên nhân của thực trạng trên là gì?
- Có nhiều nguyên nhân gây ra kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến HIV/AIDS. Nguyên nhân phổ biến nhất là do HIV/AIDS là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm dẫn đến chết người; hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chưa có vắc xin phòng bệnh nên khi nhiễm HIV thì không có cơ hội chữa khỏi, có người coi là “bản án tử hình”, “vô phương cứu chữa”.
Bên cạnh đó là do sự thiếu hiểu biết hoặc hiểu biết không đúng, không đầy đủ về HIV/AIDS. Nhiều người nghĩ rằng HIV/AIDS là bệnh rất dễ lây, kể cả qua tiếp xúc thông thường, như ăn uống chung, dùng chung đồ sinh hoạt... Nhiều người cho rằng HIV/AIDS là gắn liền với các tệ nạn xã hội, như tiêm chích ma túy, người mua, bán dâm... Chỉ vướng vào các tệ nạn này thì mới bị nhiễm HIV/AIDS, coi HIV/AIDS là tệ nạn xã hội, nhiễm HIV là có tội, có lỗi.
Một nguyên nhân rất quan trọng nữa, đó chính là sự lo lắng, sợ hãi, không vượt qua được mặc cảm bệnh tật của người nhiễm HIV. Đã có nhiều tấm gương của người nhiễm HIV vượt qua được rào cản mặc cảm, sẵn sàng bộc lộ tình trạng nhiễm HIV của mình cho mọi người xung quanh biết, sau đó tích cực tham gia các hoạt động xã hội, xóa bỏ kỳ thị, tự mình hòa nhập cộng đồng. Trái lại, rất nhiều người khác không vượt qua được mặc cảm, tìm mọi cách giấu giếm tình trạng nhiễm HIV của mình, và chịu sống trong mặc cảm, lo sợ bị kỳ thị, phân biệt đối xử.
Sự kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm HIV sẽ dẫn đến những hệ lụy gì thưa ông?
- Kỳ thị và phân biệt đối xử là nguyên nhân rất quan trọng làm hạn chế khả năng tiếp cận đến các dịch vụ về HIV/AIDS, như các dịch vụ dự phòng, chăm sóc, hỗ trợ và điều trị nhiễm HIV/AIDS. Vì lo sợ kỳ thị, phân biệt đối xử mà nhiều người, đặc biệt là những nhóm người nguy cơ cao, không dám đi xét nghiệm HIV/AIDS, khiến cho việc phát hiện HIV rất khó khăn. Khi bị nhiễm HIV mà không được phát hiện thì sẽ rất nguy hiểm, gây lây nhiễm HIV cho người khác trong xã hội.
Ngày nay, đã có thuốc điều trị cho người nhiễm HIV. Một người nhiễm HIV, nếu được điều trị sớm và tuân thủ điều trị đầy đủ thì vẫn sống khỏe mạnh, tránh được tử vong và giảm đến 95% khả năng lây nhiễm HIV cho người khác. Tuy vậy, nhiều người đã được xét nghiệm, phát hiện là mình nhiễm HIV, nhưng do lo sợ bị phân biệt đối xử nên cố gắng giấu giếm, không dám đi đến cơ sở y tế để điều trị, hoặc chỉ đến điều trị khi bệnh đã quá nặng.
Có thể khẳng định rằng các biện pháp tách biệt, cấm đoán, kỳ thị và phân biệt đối xử không làm hạn chế được dịch HIV/AIDS mà trái lại càng làm cho dịch HIV/AIDS ngày càng trở nên khó kiểm soát hơn. Chính vì vậy, chúng ta không nên kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS.
Cục trưởng có thể cho biết rõ hơn về các hoạt động sẽ được triển khai trong “Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2014”?
- Tháng hành động quốc gia năm nay sẽ tổ chức nhiều hoạt động ở cả trung ương và các địa phương. Trọng tâm của các hoạt động là nhằm giảm kỳ thị, phân biệt đối xử đối với người nhiễm HIV. Ở Trung ương, nhiều hoạt động thiết thực sẽ được tổ chức trong Tháng hành động như: Các đồng chí lãnh đạo cấp cao đi thăm và tặng quà cho trẻ em nhiễm HIV; tổ chức các buổi tọa đàm, giao lưu trực tuyến trên các phương tiện thông tin đại chúng có sự tham gia của các nhà hoạch định chính sách, người cung cấp dịch vụ và người nhiễm HIV; tổ chức các đêm diễn kịch tuyên truyền về HIV/AIDS tại Nhà hát Âu Cơ; tổ chức gặp mặt các Bộ, ngành, đoàn thể Trung ương, các phóng viên báo chí Trung ương và khu vực Hà Nội, các tổ chức phi chính phủ trong nước và quốc tế nhân Tháng hành động; tổ chức mít-tinh, diễu hành tại Sân thể thao Quần Ngựa...
Các địa phương cũng tổ chức các buổi gặp mặt các nhóm tự lực, nhóm “Bạn giúp bạn”; tổ chức sinh hoạt câu lạc bộ với những người dễ bị cảm nhiễm với HIV, tuyên truyền vận động họ tham gia và sử dụng thẻ bảo hiểm y tế trong khám chữa bệnh, tiếp tục thực hiện hành vi an toàn, tiếp cận sớm các dịch vụ dự phòng, chăm sóc và điều trị HIV/AIDS; tổ chức các hội thảo chuyên đề phù hợp với bối cảnh dịch HIV/AIDS địa phương, chia sẻ kinh nghiệm, mô hình hiệu quả, các điển hình trong công tác phòng, chống HIV/AIDS; tăng cường các hoạt động truyền thông đại chúng, chú trọng đến những người dễ tổn thương, người dân sống ở vùng sâu, vùng xa và đồng bào dân tộc thiểu số. Tổ chức mít-tinh và diễu hành quần chúng hưởng ứng Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS và Ngày Thế giới phòng, chống AIDS tại các địa phương; tổ chức các đêm giao lưu văn nghệ truyền thông phòng, chống HIV/AIDS, nhất là ở xã, phường, thôn, ấp, bản… Từ đó, tác động đến nhận thức của nhân dân, góp phần chống kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến HIV/AIDS.
Trân trọng cảm ơn Cục trưởng.
THU PHƯƠNG (Thực hiện)
http://www.baocantho.com.vn/