PDA

View Full Version : Nội sinh của da



songchungvoi_HIV
03-10-2013, 22:09
Qua bài viết này mình muốn chia sẻ tới các bạn về cấu trúc của da, để các bạn có thể hiểu được da có nhiệm vụ giúp ít cho cơ thể con người như thế nào.
Nội sinh của da

Tác giả : TS. BS. NGUYỄN TRÍ DŨNG (Trường Ðại học Y Dược TPHCM)
http://www.ykhoa.net/yhocphothong/dalieu/IMAGES/266-12.jpg
DA LÀ GÌ?

Theo Ham?s Histology, quyển sách chuẩn mực của chuyên ngành mô, mở đầu bài Da, tác giả viết: "Ðiều mà các sinh viên y khoa hay nhầm lẫn là hiểu về da như chỉ là biểu bì, trong khi da còn có bì". Trong thực tế, việc "điều trị" da, các hành động "đối xử" với da đã thể hiện sự hiểu biết nhầm lẫn về da như thế, và "tẩy trắng da" là một thí dụ.
Thực ra, da gồm có biểu bì phủ bên ngoài và bì ở bên ngay dưới biểu bì. Biểu bì có nguồn gốc phôi thai học là ngoại bì, bản chất là biểu mô (1 trong 5 loại mô cơ bản tạo nên cơ thể người bao gồm: biểu mô, mô liên kết, mô cơ, mô máu và mô thần kinh). Bì có nguồn gốc phôi thai học là trung bì, có bản chất là mô liên kết.
DA CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?

Biểu bì: được phân chia thành 5 lớp tế bào từ dưới lên trên là: (1) Lớp tế bào đáy (còn gọi là lớp sinh sản), bao gồm một hàng tế bào vuông hay trụ đơn; trong lớp sinh sản có các tế bào sắc tố, bên trong bào tương có rất nhiều hạt bọc chứa melanin. Việc điều hòa và chế tiết melanin của các tế bào sắc tố phụ thuộc trước hết vào yếu tố di truyền và các yếu tố môi trường, nội tiết, thần kinh. (2) Lớp Malpighi (còn gọi là lớp gai), bao gồm nhiều hàng tế bào đa diện, liên kết nhau bằng hình thức "khớp mộng" cho hình ảnh các "gai" dưới kính hiển vi quang học ở độ phóng đại lớn, đây là những tế bào trưởng thành của biểu bì. (3) Lớp hạt bao gồm vài hàng tế bào mà bên trong bào tương có nhiều hạt keratohyalin tiền sừng, thể hiện hình ảnh đã có sự thoái triển của các tế bào biểu mô. (4) Lớp bóng chỉ có ở da dày lòng bàn tay, lòng bàn chân, có vân, không có lông và tuyến bã) thể hiện các tế bào biểu mô đã chết. (5) Lớp sừng, không còn cấu trúc tế bào, có bản chất là mô chết đã được sừng hóa (lớp sừng còn được phân ra lớp phụ là lớp bong vảy thể hiện sự bong tróc có tính chu kỳ của biểu bì).
Bì: được chia ra làm: (1) chân bì (bao gồm lớp nhú và lớp lưới) và, (2) hạ bì (còn gọi là lớp mỡ dưới da). Bì chứa mô liên kết, nhiều mạch máu, thần kinh... đảm bảo cho da sống và thực hiện các chức năng của mình.
ÐẶC ÐIỂM MÔ HỌC CỦA DA

Vì mang bản chất biểu mô nên biểu bì có các đặc điểm mô học của biểu mô đó là:
- Có tính phân cực: Thể hiện ở trong mỗi tế bào và ở trong chỉnh thể nhiều tế bào. Ở tế bào, tính phân cực thể hiện ở mỗi tế bào đều có mặt đỉnh, mặt bên và mặt đáy với những đặc điểm riêng giúp chúng ta có thể nhận ra chúng dưới kính hiển vi quang học. Có thể nói, qua kính hiển vi có thể xác định tế bào biểu mô. Ở chỉnh thể nhiều tế bào (cả biểu bì), tính phân cực của biểu mô thể hiện ở sự sắp xếp có hướng ngoài-trong và sự trưởng thành, sinh sản của các lớp tế bào cũng diễn ra theo một hướng qui định. "Tẩy trắng da" là can thiệp đến qui luật tự nhiên này.
- Tính sinh sản thay thế mạnh: Thể hiện ở chỗ lớp tế bào đáy (tế bào sinh sản) phân bào, cho ra các tế bào mới thay thế lớp tế bào ở phía trên bị thoái triển dần đi, hình thành các lớp của biểu bì. Hầu hết đời sống của các tế bào trong cơ thể người đều có hạn, biểu bì cũng vậy, phải chết đi và được thay thế. Ðời sống có hạn này kéo dài bình thường hay bị rút ngắn là tùy thuộc vào điều kiện môi trường sống và sự can thiệp của chúng ta. Thí dụ: bạch cầu có đời sống trung bình trong máu ngoại vi là 5 ngày ở điều kiện bình thường, sau thực bào bạch cầu chỉ sống khoảng 2-3 ngày; Ðiều này giải thích sự sinh mủ sau nhiễm trùng. Tinh trùng trong đường sinh dục nam sống khoảng 3 ngày, trong đường sinh dục nữ sống khoảng 1 ngày; điều này giải thích cơ sở ứng dụng của việc thắt ống dẫn tinh và phương pháp ngừa thai tự nhiên. Với biểu bì, đời sống trung bình trong điều kiện bình thường là 3 tuần lễ, nghĩa là sau thời gian này da sẽ có một lớp biểu bì mới. Trong điều kiện bất thường, sự thay thế biểu bì diễn ra nhanh hơn và không hoàn chỉnh. "Tẩy trắng da" là can thiệp rút ngắn đời sống của da, làm tổn thương biểu bì dẫn đến sự lành thương biểu bì trong điều kiện bất thường.
- Không có mạch máu: Biểu bì, biểu mô nói chung được nuôi dưỡng nhờ sự thẩm thấu chất sinh dưỡng từ mô liên kết kế cận. Sự sống, sự biểu hiện của biểu bì tùy thuộc vào tình trạng của mô liên kết bên dưới (bì). Các bệnh lý của da có liên quan đến tổn thương của biểu bì và bì. Dưới kính hiển vi, những trường hợp biểu bì teo đét, mỏng thường đi đôi với xơ hóa, thiểu mạch dưới của bì ở người có bệnh da.
Vì mang bản chất mô liên kết nên bì có các đặc điểm mô học của mô liên kết, đó là:
- Có nhiều mạch máu để nuôi bản thân và các mô khác: Ðây chính là cơ sở cho sự dinh dưỡng của biểu bì. Ở da những người có biểu bì bị tổn thương thì bì cũng bị bất thường khi quan sát dưới kính hiển vi quang học. Mặt khác, đây cũng là một yếu tố tạo nên màu sắc của da. Những tình huống lo lắng, căng thẳng, dinh dưỡng kém có liên quan đến tuần hoàn của da sẽ làm người bệnh có một làn da với biểu hiện bên ngoài không bình thường.
- Giữ cho cơ thể có hình dạng nhất định, giữ vai trò trao đổi chất, bảo vệ, tổng hợp các chất có hoạt tính sinh học: Bệnh nhân bị bệnh nội tiết, da bị xơ cứng chính là có liên quan mật thiết với sự xơ cứng của lớp bì. Xem da có thể dự đoán bệnh, tình trạng sức khỏe của con người. Da người cao tuổi có biểu hiện các nốt sắc tố (da đồi mồi), nhăn nheo, lỏng lẻo kém đàn hồi.
- Có khoảng gian bào rộng chứa chất căn bản, và sợi liên kết vùi trong chất gian bào đó là nhiều loại tế bào khác nhau: Chính vì vậy, một số bệnh có triệu chứng là các biểu hiện của da. Với cái nhìn chỉnh thể thì da là biểu hiện bề mặt của mọi hoạt động bên trong cơ thể người.
Màu da người phụ thuộc vào một số yếu tố, trước hết và quan trọng nhất là hàm lượng melanin và caroten, số lượng mạch máu ở chân bì và màu của máu trong các mao mạch đó. Bạch tạng là bệnh di truyền với biểu bì không có melanin, mặc dù số lượng tế bào sắc tố bình thường và trong tế bào sắc tố vẫn có các hạt bọc melanin, nguyên nhân chính là không có hoặc bất hoạt men tyronasinase. Da trắng trong tình huống này là bệnh lý. Tất cả các yếu tố kể trên sẽ không thay đổi được khi thực hiện "tẩy trắng da" bằng các hóa chất, mà ngược lại còn làm hư hỏng cấu trúc, thay đổi các đặc điểm mô học của da.

tuilatui
03-10-2013, 22:11
dạo này ngoài HIV em cũng học được nhiều kiến thức mới nhờ diễn đàn :D tks các anh nhiều :D

toimuonsong96
03-10-2013, 22:16
Em da cực kì dễ đỏ lằm trong vùng nào nhỉ :zk20155:

BK82
03-10-2013, 22:35
Em da cực kì dễ đỏ lằm trong vùng nào nhỉ :zk20155:
Nếu da của bạn là làn da dễ bị kích ứng thì chỗ nào cũng dễ đỏ lằn,nhất là vùng da mỏng (da bụng,2 bên bẹn,vùng gần nách) da mình cũng thế nè

toimuonsong96
03-10-2013, 22:54
Ở đâu cũng dễ đỏ lun sợ quá đi mất :monkeys26:

songchungvoi_HIV
03-01-2014, 22:10
Cấu trúc và chức năng của daDa là tổ chức khá phức tạp, mô da là một khối tổng hợp gồm 3 lớp: Biểu bì, trung bì và hạ bì kết hợp chặt chẽ với nhau thành các lớp tổ chức bao phủ mang tính chất chun dãn (về các phía), có tính nhớt, tính tạo hình, có các lớp biểu mô, các mô liên kết, các tuyến, lông và gốc lông, thớ cơ, tận cùng các dây thần kinh, lưới mạch máu và bạch mạch. Các tế bào biểu bì luôn luôn thay thế mới hoàn toàn trong 4-6 tuần. Như thế da là một trong các loại mô luôn sinh trưởng nhanh của cơ thể.
http://www.giambeogiamcan.com/images/stories/35_cu%20trc%20ca%20da.jpg


- Lớp biểu bì của da (Epidermis): Dày từ 0.07 – 1.8 mm.

Là lớp ngoài cùng của da, bán trong suốt, chỗ da dầy có đủ 6 lớp tế bào nhưng tối thiểu gồm 2 lớp tế bào (lớp mầm và lớp phủ ngoài sừng hoá). Lớp biểu bì có chức năng bảo vệ cơ thể chống lại mọi ảnh hưởng có hại của môi trường và sự xâm nhập của vi khuẩn. Lớp biểu bì có tác dụng tổng hợp các vitamin D dưới tác động bức xạ của mặt trời. Lớp biểu bì cũng chứa các tế bào sắc tố quyết định màu sắc của da và ngăn chặn không cho các tia cực tím đi sâu vào da. Một số các thành phần phụ của da cũng thuộc biểu bì bao gồm: nang lông, tuyến bã nhờn, tuyến mồ hôi ly tiết, tuyến mồ hôi ngoại tiết, răng, móng.

- Lớp trung bì (Dermis): Dày từ 0.7 – 7 mm.

Trung bì dầy hơn biểu bì từ 15 đến 40 lần. Là một lớp xơ rất chắc, được cấu tạo từ các chất nền tảng (chất gian bào), các tế bào liên kết, bó sợi liên kết và sợi đàn hồi, các tuyến ống và nang lông, cơ dựng lông, mạch máu, thần kinh. Tế bào đặc chưng là các nguyên bào sợi. Chất tạo keo (collagen) là thành phần chủ yếu chiếm 77% trọng lượng lớp trung bì. Chức năng trung bì: là nơi nuôi biểu bì (qua lớp nhú), cơ quan bài tiết mồ hôi, chất nhờn, đào thải chất bã và các chất độc, là cơ quan điều chỉnh thân nhiệt (qua mồ hôi và co dãn lưới mao mạch), nhận cảm giác và đặc biệt bảo đảm tính đàn hồi, tính mềm dẻo, phục hồi hình thể và vị trí sau cử động làm da không nhăn nhúm, hấp thu một số chất, thuốc qua ống tuyến và chân lông, tái tạo làm liền vết thương, vết bỏng trên da, làm hàng rào sinh học miễn dịch, tạo ra một số men và các chất chế tiết, đáp ứng viêm và các phẩn ứng dị ứng.

- Lớp hạ bì (Hypodermis): Dày từ 0.25 đến hàng cm.

Là mô liên kết mỡ. Các phần phụ của biểu bì như: gốc lông, tuyến mồ hôi nằm cả ở hạ bì, mạng lưới mạch máu, thần kinh của da cũng xuất phát từ hạ bì. Một số vị trí đặc biệt không có lớp hạ bì như: da cánh mũi, viền đỏ môi, bìu, đầu dương vật, da viền hậu môn, da mí mắt, nền móng chân móng tay, vành tai. Lớp hạ bì phát triển nhiều ở vùng bụng, mông (nhất là phụ nữ), có ảnh hưởng đến thẩm mỹ của cơ thể.

Do da có cấu trúc và chức năng rất phức tạp và quan trọng cho nên việc nuôi dưỡng da, chăm sóc da là hết sức cần thiết và phải khoa học. Mặt trong của da được nuôi dưỡng thông qua chế độ dinh dưỡng bằng đường ăn uống. Còn mặt ngoài của da được nuôi dưỡng chủ yếu bằng cách thẩm thấu. Cho nên, việc nuôi dưỡng, chăm sóc từ bên ngoài là rất quan trọng
- Da mặt:

Có những đặc điểm riêng biệt và đặc biệt: Là vùng da hở thường xuyên của cơ thể. Da mặt có hệ thống mạch máu, thần kinh phong phú, có nhiều vị trí có cấu trúc riêng, đặc biệt như mí mắt, các hốc tự nhiên, môi tai… Da mặt là vùng da rất nhạy cảm, nó không những thể hiện sự thẩm mỹ mà còn dễ chịu tác động của các yếu tố môi trường như nhiệt độ, bức xạ, vi khuẩn, bụi bẩn… những yếu tố này hàng giây, hàng giờ làm thoái hoá và lão hoá da mặt. Do đó chăm sóc da mặt là vấn đề hết sức cần thiết và quan trọng.

- Phân biệt 3 đặc điểm da khác nhau:

Trong chăm sóc da và tóc người ta dựa vào tính chất của da để phân thành 3 kiểu da khác nhau. Mỗi kiểu da khác nhau này sẽ có những sản phẩm chăm sóc khác nhau, cách chăm sóc khác nhau cho phù hợp. Việc sử dụng không đúng sẽ không đem lại hiệu quả, thậm chí còn gây hậu quả xấu. Bằng kỹ thuật soi da và các đặc điểm khác mà ta có thể phân biệt các loại da khác nhau.

Da dầu: Chiếm tỷ lệ không nhiều. Có đặc điểm da thường bị nhờn, trơn, nhớp pháp mồ hôi dầu, mùi mồ hôi khó chịu, nặng mùi. Những người này tóc thường bị bết, nhanh bẩn, nhiều gầu, da mặt hay bị mụn đen, mụn trứng cá (đặc biệt hay bị chứng trứng cá bọc).

Da khô, nhạy cảm: Chiếm tỷ lệ không nhiều. Có đặc điểm da thường khô, mốc, hay bị sùi vẩy, sờ có cảm giác khô ráp, dễ bị nhăn nheo, dễ nhạy cảm, dễ dị ứng với các tác nhân môi trường, mỹ phẩm, thuốc. Hay gặp hơn ở người da mỏng, da trắng.

Da thường, da hỗn hợp: Gặp tỷ lệ nhiều nhất, hầu hết mọi người thuộc loại da này.
Theo tài liệu dịch nước ngoài

songchungvoi_HIV
03-01-2014, 22:13
1- ĐẠI CƯƠNG:
http://www.giambeogiamcan.com/images/stories/35_cu%20trc%20ca%20da.jpg
Da là một cơ quan của cơ thể , có diện tích 1,5 đến 2 m2 , trong lượng khoảng 5% trọng lượng cơ thể . Da gồm có : thượng bì , trung bì và hạ bì
2- CẤU TẠO
A Thượng bì
Thượng bì chia làm 5 lớp :
1- Lớp đáy
Là lớp sâu nhất của thượng bì , có nhiệm vụ sản xuất các tế bào mới để thay thế tế bào đã mất đi trong quá trình bong vảy sinh lý hoặc bệnh lý . Lớp đáy gồm : Màng đáy , tế bào đáy , trên màng đáy có tế bào hắc tố có nguồn gốc thần kinh , chúng có khả năng tổng hợp sắc tố melamin

2- Lớp gai
Kế tiếp lớp đáy ( còn gọi là lớp Malpighi ) , lớp này gồm tế bào đã trưởng thành , có hình đa diện , xếp thành nhiều lớp , thường có từ 6 đến 10 hàng tế bào làm thành một lớp mềm như màng nhày nên còn gọi là lớp nhày . Trong nguyên sinh chất có những sợi thượng bì đi từ tế bào này qua tế bào khác làm cho các tế bào của lớp này liên kết chặt chẽ với nhau . Những sợi thượng bì là do nguyên sinh chất kết lại chứ không phải là do tổ chức liên kết tạo ra . Các tế bào gai cũng có khả năng sinh sản bằng gián phân , quá trình biến đổi của thượng bì từ lớp đáy đến lớp gai khoảng 20 ngày .
3- Lớp hạt
Ở trên lớp gai , có từ 3 - 4 hàng tế bào , chỗ dày chỗ mỏng tùy theo vị trí của da , tế bào hình thoi nhân sáng chứa nhiều hạt lóng lánh gọi là keratohyalin
4- Lớp sáng
Đây là lớp sừng đầu tiên , hiện tượng nhiễm keratin rất mạnh , các tế bào lớp này rất dẹt , sáng lóng lánh
5- Lớp sừng
Là lớp ngoài cùng của da , dày hay mỏng tùy theo vị trí da của cơ thể , chỗ nào cọ sát nhiều thì dày , cọ sát ít thì mỏng , các tế bào lớp sừng không còn liên kết chặt chẽ với nhau như ở lớp dưới.
B Trung bì : Trung bì nằm dưới thượng bì , ngăn cách với thượng bì bằng màng đáy ngoằn ngèo , có độ dày 1 - 2 mm . Những chỗ trung bì nhô lên cao cạnh các nhú thượng bì ăn sâu xuống gọi là nhú trung bì . Trung bì được chia làm 2 lớp
+ Lớp nhú : lớp này rất mỏng có chiều cao và độ lớn khác nhau , ở bàn tay bàn chân lớp nhú có khi cao tới 0,2 mm , ở da mặt thì hầu như không có lớp nhú , chúng là mô liên kết lỏng lẻo gồm các sợi collagen , sợi chun , sợi vongc và các mao mạch máu
+ Lớp lưới : , dày bằng 4 /5 của trung bì gồm các sợi tạo keo liên kết lại với nhau thành bó nằm song son với bề mặt của da và cắt giao nhau , sắp xếp hình làn sóng làm tăng khả năng đàn hồi , do vậy nó có khả năng chống đỡ các va chạm bên ngoài . Trong lớp lưới có nhiều mạch máu , mạch bạch huyết , các tận cùng thần kinh , nhiều sợi cơ trơn bám vào lang lông tạo thành cơ dựng lông
C Hạ bì
Dưới lớp lưới là tổ chức liên kết dưới da , tạo thành vách ngăn chi mô mỡ thành các thùy và nối tiếp với các cân , bao cơ , và màng xương . Ở hạ bì có nhiều mạch máu và thần kinh

3- CÁC THÀNH PHÀN KHÁC CỦA DA
1- Tuyến mồ hôi : tiết mồ hôi điều hòa thân nhiệt , có ở hầu hết các thành phần của da , nhiều nhất ở lòng bàn tay , bàn chân ,nách
2- Tuyến bã : có ở khắp nơi , không có ở lòng bàn tay , bàn chân , chúng đổ dịch tiết vào phần trên của lang lông
3- Lông tóc , móng
4- Mạch máu và mạch bạch huyết : Động mạch và tĩnh mạch ở da tạo thành mạng lưới mạch máu ở 2 bình diện sâu và nông
5- Thần kinh : Trong da có những sợi thần kinh não tủy thuộc loại cảm giác và hình thành ở da những tận cùng thần kinh cảm giác , chúng tạo thành 2 đám rối : nông và sâu .