Chuyện hai đồng đẳng viên
Vốn là thợ nề chuyển sang đi xe ôm, anh Nguyễn Văn P. được Trung tâm Y tế TP Huế giới thiệu, đào tạo trở thành đồng đẳng viên hoạt động trên đường phố gần 7 năm nay. Công việc của anh là tiếp cận với những thanh niên ăn chơi có nguy cơ sa vào tệ nạn hút chích, nghiện ma túy.
Bí quyết của anh P. là khi thấy nhóm thanh niên tụ tập ở đâu đó thường dừng xe hỏi bâng quơ: “Tối nay có trận cầu mô không, cho bác theo với”. Câu trả lời thường là những cái lắc đầu. Đó chỉ là cái cớ để anh P. “lái” qua chuyện khác. Khi cố gắng biết tên tuổi một vài thanh niên, anh P nói rõ: “Là thành viên của đồng đẳng viên trên phố. Bác có mấy điều muốn chia sẻ với các bạn về HIV, ma túy, rượu bia...”. Cách vào đề của anh P không “phô” nhưng rất nhiều bạn bỏ đi. Đơn giản vì phần lớn đều không muốn “dính” đến ai xa lạ, nhất là càng dị ứng khi nghe đến nhóm này, tổ chức kia. Thế nhưng, chính nhờ sự kiên nhẫn, anh P tiếp cận được nhiều “khách hàng” ở địa bàn các phường Hương Sơ, An Hòa, Tây Lộc.
Khi nghe anh P kể về công việc, những đối tượng thường gọi “khách hàng” hay tụ tập quán này quán kia đồng ý đến cơ sở y tế xét nghiệm máu. “Lúc khách hàng biết kết quả, dù dương tính hay chưa mình không có quyền để biết. Nhưng nếu họ tự nguyện thông tin thì mình dành thời gian chia sẻ, động viên, hướng dẫn sử dụng bao cao su, bơm kim tiêm để hạn chế bệnh lây lan ra cộng đồng”, anh P chia sẻ.
Còn chị A dù đã có gia đình, con cái nhưng vẫn rất năng động hoạt động gần 5 năm nay với vai trò là đồng đẳng viên trên phố. Địa bàn chị A hoạt động là ở phường An Tây, An Đông và có lúc là phường An Cựu, Vĩnh Ninh. Chị tiếp cận được khách hàng thông qua việc bỏ mối cà phê cho các quán, nhà hàng trong khu vực. Ban đầu chị thăm hỏi, tìm hiểu những thanh niên lêu lỏng, gái làng chơi. Nắm được địa chỉ, tên tuổi rồi tiếp cận chia sẻ chuyện trò, sau đó chị A chuyển qua chuyện mại dâm, nghiện hút, tiêm chích. Nhờ duyên khéo ăn, khéo nói mà chị thường gặp gỡ, chia sẻ, tư vấn cách phòng ngừa nạn tiêm chích ma tuý, HIV/AIDS bình quân khoảng 40 khách hàng trên địa bàn TP Huế có nguy cơ cao. Chị A chia sẻ: “Ban đầu mình rất nản, nhưng được đồng nghiệp động viên, chia sẻ và thấy việc làm của mình ý nghĩa cho cộng đồng, xã hội nên mình hào hứng”.
Hiệu quả dây chuyền
Nhóm đồng đẳng viên trên phố ở TP Huế gồm 5 người được thành lập năm 2004 từ sự hỗ trợ của Bộ Phát triển quốc tế Vương quốc Anh (DFID) và Ngân hàng Thế giới (WB) và gần đây là Quỹ toàn cầu, phòng chống HIV/AIDS thuộc sự quản lý của Trung tâm Y tế TP Huế. Nhóm làm việc trên tinh thần tự nguyện được Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh tập huấn nâng cao kỹ năng tuyên truyền vận động khách hàng không dính vào nạn tiêm chích, HIV/AIDS. Bình quân hàng tuần, hàng tháng, nhóm đồng đẳng viên trên phố gặp nhau thảo luận, chia sẻ kiến thức; đồng thời, đưa ra những chủ đề nhằm tuyên truyền, vận động thanh thiếu niên, gái mại dâm xa lánh các tệ nạn xã hội, hoà nhập cộng đồng.
Anh P cho biết, bình quân một đồng đẳng viên trong nhóm thường nắm khoảng 40-50 trường hợp nghiện chích ma túy, có nguy cơ nhiễm HIV/AIDS cao. Những thành viên của nhóm đến với khách hàng thể hiện mối quan hệ như anh em, người thân nhằm trao đổi chuyện, truyền đạt những kiến thức mà thành viên nhóm được hiểu thông qua các buổi tập huấn từ Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh, Trung tâm Y tế TP Huế để chia sẻ, những mối nguy hiểm của cuộc sống đường phố, tác hại của rượu bia, bệnh lây qua đường tình dục, vai trò của người làm cha, mẹ và những chuẩn bị khi quyết định có gia đình, con cái. Khi “khách hàng” nhận thức rõ ý nghĩa của việc phòng, tránh tệ nạn, đồng đẳng viên tiếp tục động viên, nhờ họ giới thiệu thêm bạn bè, những đối tượng có nguy cơ cao đến với nhóm. Chính sự bắt cầu ấy, thời gian qua có hàng trăm đối tượng trở thành khách hàng của nhóm đồng đẳng viên trên phố.
Bà Trần Thị Ngọc, Giám đốc Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS tỉnh chia sẻ: “Chúng tôi đánh giá cao nhóm đồng đẳng viên tham gia tuyên truyền vận động những đối tượng nghiện chích ma tuý, phòng tránh lây nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn TP Huế. Những việc làm của họ đã tạo cầu nối, góp phần không nhỏ trong việc đẩy lùi các tệ nạn xã hội, những đối tượng có nguy cơ cao trong cộng đồng. Sắp đến, họ là người tuyên truyền tích cực vận động các đối tượng, khách hàng tiêm chích ma tuý trên địa bàn cai nghiện bằng thuốc Methadone tại trung tâm, một liệu pháp hiệu quả, giúp khách hàng tiếp tục sống ý nghĩa, có ích cho xã hội”.
