Cách dùng thuốc kháng sinh an toàn

Thứ tư, 15/10/2014 19:14
Thuốc kháng sinh khi dùng không đúng có thể xảy ra một số tai biến khác nhau, trong đó chiếm tỉ lệ lớn nhất là tình trạng dị ứng.

http://images.alobacsi.vn/ThumbImage...ngsinh_160.jpg

Bộ Y tế đã có quy chế về sử dụng kháng sinh, song trên thực tế, nhiều người bệnh vẫn tự ý đến nhà thuốc kể bệnh để người bán thuốc chọn hộ kháng sinh về dùng mỗi khi trái gió trở trời, dùng vài ngày thấy đỡ thì thôi (nhiều trường hợp do bệnh tự khỏi chứ không phải do dùng kháng sinh).


Dùng kháng sinh không đúng: Hại gan, thận...


Dù các phương tiện truyền thông không ngừng cảnh báo việc sử dụng kháng sinh không đúng cách là mối nguy hiểm dẫn đến nhiều hệ lụy cho sức khỏe, nhưng xem ra tình hình lạm dụng kháng sinh vẫn rất đáng lo ngại.


Thuốc kháng sinh khi dùng không đúng có thể xảy ra các tai biến như dị ứng (trường hợp nặng là sốc phản vệ dẫn đến tử vong); loạn khuẩn đường ruột, gây tiêu chảy hoặc rối loạn tiêu hóa; nhiễm độc dẫn đến tình trạng phổ biến là hại gan, thận; nhiễm độc chọn lọc trên từng bộ phận cơ thể như điếc (streptomycin, gentamycin); đứt gân gót chân nhóm (quinolon); suy tủy dẫn đến tử vong (chloramphenicol); viêm nhiều dây thần kinh (rimifon); hỏng men răng (tetracyclin); mất bạch cầu hạt (sulfamid)...; nguy hiểm hơn là tăng số loại vi khuẩn kháng thuốc.


Trong những tai biến do kháng sinh kể trên thì dị ứng chiếm tỉ lệ lớn nhất. Đặc biệt, cần lưu ý những trường hợp do thiếu hiểu biết, dùng kháng sinh không đúng dẫn đến những tổn thương do tác dụng phụ như: trẻ em bị hỏng men răng (răng vàng ố suốt đời) vì mẹ uống thuốc tetracyclin khi mang thai (do người mẹ thiếu hiểu biết, tự ý mua thuốc dùng hoặc bác sĩ thiếu sót, không biết người bệnh mang thai); trẻ em bị điếc do tiêm streptomycin quá liều bác sĩ quy định (do y tá thiếu trách nhiệm)...


Hiện nay, trên thị trường tân dược nước ta có tới 17 nhóm thuốc kháng sinh với khoảng 500 tên thuốc gốc và hàng ngàn tên biệt dược khác nhau (vì vậy nếu dùng tên biệt dược mà hỏi, nhiều khi đến cả dược sĩ, bác sĩ cũng không thể trả lời ngay được).


Không những thế, nhiều tên thuốc còn được gọi khác nhau, mỗi loại thuốc lại được bào chế dưới nhiều dạng như tiêm, uống, dùng ngoài.

Trong đó, thuốc uống và thuốc dùng ngoài cũng có nhiều dạng như thuốc viên (viên nén, viên nén bao đường, viên bao tan trong ruột, viên nhộng...), thuốc nước (nhũ dịch, xi-rô, dung dịch), thuốc gói, thuốc cốm; viên đặt âm đạo; thuốc nước nhỏ mắt, nhỏ tai; thuốc mỡ tra mắt, bôi ngoài; thuốc phun sương xịt mũi... Vì vậy, các loại thuốc này phải được bác sĩ khám bệnh kê đơn mới được sử dụng.


5 điều cần lưu ý


Để bảo đảm an toàn mỗi khi phải sử dụng kháng sinh, xin nhắc lại những quy định cần thực hiện dưới đây:


1. Uống thuốc đúng liều, đúng khoảng cách thời gian, để bảo đảm trong cơ thể lúc nào cũng có đủ nồng độ lượng thuốc chống chọi với vi khuẩn. Ví dụ, trong đơn bác sĩ ghi uống 2 lần/ngày thì khoảng cách thời gian giữa 2 lần uống thuốc là 12 giờ. Uống thuốc đủ số ngày bác sĩ ghi trong đơn (một liệu trình) thường là 7 hoặc 10 ngày liền.


2. Nước uống thuốc: Tốt nhất là dùng nước đun sôi để nguội hay nước trà xanh (chè tươi hoặc chè búp khô) do nước trà xanh giúp kháng sinh đẩy nhanh tốc độ diệt vi khuẩn (theo công trình nghiên cứu của TS Mervat Kassem ở Đại học Alexandra - Ai Cập).


3. Những loại kháng sinh phải uống trong bữa ăn là các loại thuốc kích thích đường tiêu hóa, thuốc không bị giảm hấp thu do thức ăn, như: metronidazol, tinidazol; doxycyclin, tetracyclin; ciprofloxacin, norfloxacin, ofloxacin (thường bác sĩ đã có ghi trong đơn thuốc).


4. Những loại kháng sinh phải uống xa bữa ăn (trừ các loại thuốc nêu trên), cụ thể là trước bữa ăn 2 giờ hoặc sau bữa ăn 3 giờ, do các loại thuốc này bị giảm hấp thu do thức ăn hoặc kém bền vững trong môi trường axít dịch vị.


5. Riêng loại viên bao tan trong ruột thì uống lúc nào cũng được.


Cần lưu ý: Trong thời gian dùng thuốc kháng sinh, không nên uống thuốc tránh thai mà phải dùng các biện pháp tránh thai khác. Không uống bia, rượu (nước chứa ethanol) khi dùng một số thuốc kháng sinh như thuốc chống lao, thuốc chứa metronidazol (dạng uống, tiêm, đặt âm đạo), erythromycin, tetracyclin; cephalosporin, clindamycin.

Theo BS Hoàng Thanh Sơn - Người lao động

Làm gì để hạn chế mặt trái của kháng sinh?

Thứ bảy, 18/10/2014 15:51
Hiện nay, kháng sinh là loại thuốc được bán phổ biến, thậm chí không cần đơn thuốc cũng có thể mua được kháng sinh.

Hiện nay, kháng sinh là loại thuốc được bán phổ biến, thậm chí không cần đơn thuốc cũng có thể mua được kháng sinh. Chính sự dễ dãi này dẫn đến có rất nhiều trường hợp dùng không đúng chỉ định, không đúng cách. Hậu quả là làm phát sinh và gia tăng tình trạng kháng kháng sinh, làm cho một số bệnh nhiễm khuẩn phải điều trị bằng loại thuốc kháng sinh mới rất tốn kém.


Những tác dụng phụ không ngờ


Kháng sinh có thể gây ra 3 dạng tác dụng phụ theo nhiều cấp độ khác nhau: dị ứng, nhiễm độc các cơ quan, loạn khuẩn đường ruột dẫn đến tiêu chảy. Dị ứng do kháng sinh có thể được biểu hiện nhẹ dưới dạng nổi mẩn, ngứa, phát ban.


Nếu bị dị ứng nặng dẫn đến sốc phản vệ có thể dẫn tới tử vong. Khi dùng kháng sinh không đúng cách cũng có thể gây nhiễm độc các cơ quan, bao gồm nhiễm độc gan, thận, tế bào máu, thần kinh thính giác và xương, răng.
http://images.alobacsi.vn/Images/Upl...ang-sinh-1.jpg

Sử dụng kháng sinh sai còn dẫn tới hiện tượng vi khuẩn kháng thuốc (Cơ chế kháng kháng sinh của vi khuẩn).

Ngoài các tác dụng phụ kể trên, nếu sử dụng kháng sinh khi không cần thiết có thể khiến các vi khuẩn bị nhờn thuốc và phải dùng liều cao. Nếu bệnh tái phát, bệnh nhân sẽ phải sử dụng một loại kháng sinh mạnh hơn.

Bên cạnh đó, việc sử dụng kháng sinh rộng rãi trong cộng đồng có thể khiến cho các loại vi khuẩn phát triển thành các chủng vi khuẩn mới mạnh hơn, độc tính cao hơn. Do vậy, nếu lần sau bị bệnh, lại cần phải dùng một loại kháng sinh mới mạnh hơn.


Cách dùng kháng sinh hữu hiệu


Muốn dùng kháng sinh cho đúng, cần phải tuân thủ các nguyên tắc sau:


Chỉ sử dụng kháng sinh khi có nhiễm khuẩn: Các tác nhân gây bệnh không phải chỉ có vi khuẩn mà còn có thể là virut, nấm, ký sinh trùng… Các kháng sinh thông dụng chỉ có tác dụng đối với vi khuẩn, hầu như không có tác dụng đối với virut, nấm và ký sinh trùng.


Hơn nữa, mỗi loại kháng sinh lại chỉ có tác dụng đối với những chủng loại vi khuẩn nhất định chứ không phải với tất cả các loại vi khuẩn. Đối với bệnh ở đường hô hấp, nguyên nhân rất phổ biến là do các loại virut. Trong những trường hợp này, việc dùng kháng sinh sẽ không có tác dụng diệt được virut mà làm cho bệnh nhân mệt mỏi và tốn kém hơn.


Đối với môi trường bệnh viện, việc dùng kháng sinh hợp lý nhất là theo kháng sinh đồ, nghĩa là phải tiến hành cấy để tìm loại vi khuẩn gây bệnh, sau đó thử xem loại kháng sinh nào có tác dụng tốt nhất để diệt vi khuẩn. Trên cơ sở đó sẽ chọn được loại kháng sinh phù hợp nhất.


Phải lựa chọn kháng sinh hợp lý: Việc lựa chọn này phải căn cứ vào một số yếu tố: độ nhạy của vi khuẩn đối với kháng sinh và vị trí của ổ nhiễm khuẩn. Căn cứ tốt nhất là làm kháng sinh đồ hoặc bác sĩ sẽ dựa vào kinh nghiệm của mình đối với từng loại nhiễm khuẩn ở các cơ quan khác nhau để cho bệnh nhân dùng loại kháng sinh phù hợp nhất.


Lựa chọn kháng sinh theo cơ địa bệnh nhân: Cần phải xem xét cơ địa của bệnh nhân để chọn lựa loại kháng sinh thích hợp, tránh một số loại mà cơ thể có phản ứng.


Phối hợp thuốc: nếu phối hợp đúng sẽ làm tăng cường tác dụng của thuốc; nếu phối hợp sai sẽ dẫn đến giảm mất tác dụng hoặc gây độc hại cho cơ thể.
Dùng thuốc kháng sinh phải đủ thời gian.


Như vậy, với các nguyên tắc sử dụng kháng sinh đã nêu, cách tốt và an toàn nhất là bệnh nhân cần phải uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không nên tự ý uống thuốc tránh gây hại cho bản thân và cho cộng đồng.

Theo TS Hải Anh - Sức khỏe và Đời sống