Những lưu ý khi điều trị HIV cho người nghiện ma túy
Những lưu ý khi điều trị HIV cho người nghiện ma túy
Điều trị cai nghiện ma túy là một cách hiệu quả góp phần quan trọng cắt đứt đường lây nhiễm HIV do tiêm chích ma túy không an toàn, giảm tử vong do bị sốc ma túy quá liều, an toàn cho người nghiện khi mang thai... Sau một thời gian điều trị kiên trì và đủ liều, người nghiện sẽ phục hồi sức khỏe, phục hồi ý thức, tâm thần, có thể lao động, học tập bình thường.
Người nghiện ma túy và nguy cơ nhiễm HIV
- Sử dụng và nghiện ma tuý có thể làm tình trạng bệnh HIV/AIDS thêm trầm trọng, do những tổn thương thần kinh và sự suy giảm chức năng nhận thức.
- Một người nghiện ma túy rất dễ bị lây nhiễm HIV khi đã chuyển sang dạng tiêm chích và có sử dụng chung bơm kim tiêm. Nếu người nghiện tiêm chích ma túy, dùng chung bơm kim tiêm với người khác có thể truyền HIV cho họ nếu người đó đã nhiễm HIV và ngược lại. Sử dụng chung bơm kim tiêm để tiêm chích ma túy là con đường nhanh nhất dẫn tới lây nhiễm HIV.
- Những người tiêm chích ma tuý có nguy cơ cao bị lây nhiễm HIV qua đường máu và dịch thể khác khi sử dụng chung kim tiêm và các dụng cụ tiêm chích ma tuý khác.
- Người mới nghiện heroin, khi không tự chủ được do kích thích của ma túy (ngay sau khi sử dụng ma túy) thường gia tăng kích thích tình dục dẫn đến hành vi tình dục không an toàn, có thể bị lây nhiễm HIV.
Điều trị HIV cho người nghiện ma túy
Người nghiện ma túy nhiễm HIV thường gặp phải những vấn đề phức tạp về tâm thần, xã hội và bệnh tật. Thông thường, trị liệu kháng virus sẽ bao gồm nhiều bước theo ưu tiên, cho cả bệnh nhân và thầy thuốc. Tính sẵn sàng của bệnh nhân để bắt đầu điều trị được xem là một tiêu chuẩn hết sức quan trọng trong phiếu thỏa thuận điều trị.Can thiệp bằng nhiều hình thức
Thuốc điều trị chia làm 3 nhóm điều trị: (nhóm 1) chỉ điều trị với methadone (điều trị tối thiểu); (nhóm 2) điều trị methadone và cung cấp các dịch vụ tham vấn; hoặc (nhóm 3) điều trị methadone kèm với các dịch vụ y tế/ dịch vụ chữa trị tâm thần, đào tạo việc làm và điều trị tại nhà (điều trị tăng cường). Bệnh nhân được theo dõi hàng tuần có xét nghiệm nước tiểu.Chăm sóc hội nhập
Hội nhập chăm sóc người nghiện với điều trị nội là một chiến lược thứ hai để cải thiện kết quả điều trị. Các cơ sở điều trị nghiện ma túy nói chung, và điều trị bằng methadone nói riêng, tự nó phải là những điểm có tính lôi cuốn trong chăm sóc người nhiễm HIV. Nên đơn giản hóa tiếp cận điều trị bằng cách tăng cường sự hợp tác của bệnh nhân ở những lần hẹn và cải thiện kết quả điều trị.
Tương tác giữa thuốc kháng virus và methadone
Các thuốc kháng virus có rất nhiều tương tác với các thuốc khác. Khi nghiện nhiễm HIV được điều trị duy trì methadone, thì việc xem tương tác của thuốc kháng virus với thuốc này là xác đáng.
Tương tác dược lý học có thể gây nên hoặc là thay đổi nồng độ methadone trong máu hoặc là nồng độ của thuốc kháng virus. Các nghiên cứu gợi ý rằng nevirapine, efavienz và ritonavir làm giảm nồng độ methadone do kích hoạt hệ thống cytochrome P450 (chủ yếu là CYP 3A4), và gây nên các biểu hiện ngưng thuốc phiện hết sức quan trọng ở một số bệnh nhân.
Dấu hiệu và triệu chứng điển hình của ngưng dùng methadone xảy ra 4 đến 8 giờ sau khi bắt đầu điều trị một thuốc mới và bệnh nhân thường có ớn lạnh, vã mồ hôi, dựng lông, buồn nôn, tiêu chảy, đau quặn bụng, sổ mũi và chảy nước mắt, đau cơ, run rẩy và lo âu.
Ngưng thuốc phiện đột ngột thì ít khi đe dọa sự sống, nhưng có thể khơi dậy việc sử dụng heroin trở lại, không tin tưởng vào thầy thuốc và miễn cưỡng điều trị thuốc kháng virus. Trao đổi thông tin giữa thầy thuốc điều trị HIV, bệnh nhân và nhân viên theo dõi điều trị duy trì methadone cần hết sức thận trọng khi bắt đầu trị liệu kháng virus mới.
Thay đổi nồng độ thuốc kháng virus có thể xảy ra khi bệnh nhân đang dùng methadone. Trong khi thuốc ức chế protease và thuốc ức chế men sao chép ngược không phải là nucleoside (NNRTIs) thường ảnh hưởng đến mức methadone nhiều nhất, thì thuốc đồng vận nucleoside ức chế men sao chép ngược (NRTIs) lại thường bị ảnh hưởng bởi methadone nhiều nhất.
Hiện nay, có hai hiện tượng tương tác thuốc đáng chú ý được ghi nhận. Hiện tượng thứ nhất là nồng độ zidovudine thường gia tăng khoảng 40% khi dùng chung với methadone. Giảm liều trong thực nghiệm hiện chưa được khuyến cáo, nhưng nên theo dõi sát dấu hiệu ngộ độc do dùng zidovudine. Hiện tượng thứ hai là nồng độ didanosine đã được ghi nhận giảm đến 60% khi dùng chung với methadone. Điều này có thể dẫn đến bệnh nhân chưa đạt đủ nồng độ thuốc, ức chế vi-rút không hoàn toàn và phát triển hiện tượng kháng thuốc. Lưu ý, nghiên cứu này sử dụng thuốc didanosine có tá dược, dùng 2 lần một ngày.
Không có dữ liệu về các nghiên cứu sử dụng thuốc bột hay viên nang tan trong ruột. Trước khi có nhiều thông tin khuyến cáo thì không nên sử dụng các biệt dược có didanosine ở người đang dùng methadone nếu như có thể dùng các thuốc khác thay thế
Giải pháp thay thế các chất gây nghiện bằng Methadone là bước tiến mới trong việc giảm thiểu lây nhiễm HIV, điều trị nghiện ma túy và có ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Vì vậy cần xóa bỏ những rào cản về mặt chính sách, pháp luật cũng như sự kỳ thị, phân biệt sẽ phần nào giúp người nghiện chích ma túy hòa nhập cộng đồng, tạo động lực để chương trình được triển khai có hiệu quả trong thời gian tới.
