Bài thuốc trị viêm phế quản ở người cao tuổi
Cập nhật 08:00 ngày 01/02/2015
SKĐS - Khái thấu đàm ẩm (viêm phế quản) là bệnh rất thường gặp ở người cao tuổi trong mùa lạnh. Nguyên nhân do phong hàn, phong nhiệt, khí táo xâm nhiễm gây ra.
Khái thấu đàm ẩm (viêm phế quản) là bệnh rất thường gặp ở người cao tuổi trong mùa lạnh. Nguyên nhân do phong hàn, phong nhiệt, khí táo xâm nhiễm gây ra. Phong hàn phong nhiệt phạm phế làm mất khả năng tuyên giáng gây ho, đờm nhiều. Khí táo làm tân dịch phế bị giảm sút gây ho khan, ngứa họng. Mặt khác, do công năng 3 tạng phế tỳ thận bị giảm sút; hàn thấp làm tổn thương tỳ sinh đàm ẩm; nhiệt tác động mạnh làm phế thận âm hư đều đưa đến ho đờm nhiều. Bệnh chia làm hai thể cấp và mạn tính. Xin giới thiệu một số bài thuốc trị theo từng thể.
Viêm phế quản cấp tính
Thường do phong hàn phong nhiệt và khí táo gây ra.
Do phong hàn: gặp ở giai đoạn đầu của viêm phế quản cấp. Người bệnh có các triệu chứng: ho, đờm loãng trắng dễ khạc; sốt sợ lạnh; nhức đầu, chảy nước mũi, ngứa cổ khản tiếng, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù. Phép chữa: sơ phong tán hàn tuyên phế. Dùng một trong các bài thuốc:
Bài 1. Hạnh tô tán: hạnh nhân 10g, tô diệp 10g, tiền hồ 10g, bán hạ chế 6g, chỉ xác 6g, trần bì 4g, phục linh 6g, cam thảo 6g, cát cánh 8g, gừng tươi 3 lát, đại táo 4 quả. Phơi khô tán bột, ngày uống 20g chia làm 2 lần, có hen suyễn thì bỏ cát cánh, thêm ma hoàng 6g.
Bài 2: tía tô 12g, lá hẹ 10g, kinh giới 10g, trần bì 5g, xuyên khung 6g, bạch chỉ 8g, rễ chỉ thiên 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Do phong nhiệt: gặp ở viêm phế quản cấp và viêm đợt cấp của viêm phế quản mạn. Người bệnh có triệu chứng: ho khạc đờm màu vàng, trắng dính, họng khô đau, sốt, nhức đầu sợ gió, rêu lưỡi mỏng vàng, mạch phù sác. Phép chữa: sơ phong thanh nhiệt tuyên phế. Dùng bài thuốc: Tang bạch thang gia giảm: tang diệp 12g, hạnh nhân 8g, chi tử 8g, tiền hồ 8g, bối mẫu 4g, sa sâm 8g, tang bạch bì 8g, cam thảo 6g. Sắc uống ngày 1 thang.
Do khí táo: gặp ở viêm phế quản cấp tính ở mùa thu, trời hanh. Người bệnh có triệu chứng: ho khan nhiều, ngứa họng, miệng khô, họng khô, nhức đầu, mạch phù sác. Phép chữa: thanh phế nhuận táo chỉ khái. Dùng bài Thanh táo cứu phế thang: tang diệp 12g, thạch cao 12g, cam thảo 6g, mạch môn 12g, tỳ bà diệp 12g, hạnh nhân 8g, đẳng sâm 16g, a giao 8g, gừng 4g. Sắc uống ngày 1 thang.
Viêm phế quản mạn
Chia 2 thể đàm thấp và thủy ẩm.
Thể đàm thấp: Người bệnh ho hay tái phát, trời lạnh thì ho tăng, đờm dễ khạc, sắc trắng loãng hoặc cục dính, buổi sáng ho nhiều, ngực đầy tức, ăn kém, rêu lưỡi trắng dính, mạch nhu hoạt. Phép chữa: táo thấp, hóa đàm chỉ khái. Dùng một trong các bài:
Bài 1. Nhị trần thang gia giảm: trần bì 10g, bán hạ 8g, phục linh 10g, cam thảo 10g, hạnh nhân 12g, thương truật 8g, bạch truật 12g. Nếu đờm nhiều thêm bạch giới tử 8g, tức ngực thêm chỉ xác 12g.
Bài 2: vỏ quýt sao 10g, vỏ vối sao 10g, hạt cải trắng 10g, bán hạ chế 8g, cam thảo dây 8g, gừng 4g. Sắc uống ngày 1 thang.
Nếu tỳ thận dương hư gây ho, đờm nhiều, ngực sườn đầy trướng, miệng khát mà không muốn uống, uống bị nôn; lưng và tay chân lạnh, hoa mắt chóng mặt, thở ngắn, hồi hộp, lưỡi bệu, rêu lưỡi trắng trơn, mạch huyền hoạt. Phép chữa: ôn dương lợi thấp trừ đờm. Dùng bài “Linh quế truật cam thang gia giảm”: bạch truật 8g, cam thảo 4g, phục linh 16g, quế chi 12g. Nếu hoa mắt hồi hộp thêm bán hạ chế 8g, gừng sống 4g. Nếu chân, tay, lưng lạnh yếu thêm phụ tử chế 12g, bạch thược 12g, gừng 4g.
Thể thủy ẩm: hay gặp ở viêm phế quản mạn kèm theo giãn phế nang ở người già, người bị giảm chức năng hô hấp, tâm phế mạn với triệu chứng: ho hay tái phát, thở suyễn nhiều, trời lạnh ho tăng, đờm nhiều loãng trắng; sợ lạnh, rêu lưỡi trắng trơn, mạch tế nhược. Phép chữa: ôn phế hóa đờm. Dùng bài Tiểu thanh long gia giảm: ma hoàng 6g, quế chi 6g, càn cương 4g, tế tân 4g, ngũ vị tử 8g, bán hạ chế 8g, cam thảo 4g, bạch tiền 4g. Nếu ho nhiều thêm tử uyển 12g, khoản đông hoa 8g. Nếu có đờm lọc xọc nhiều, thêm đình lịch tử 12g.
Lương y
Minh Chánh
suckhoedoisong
