Dền cơm mát gan thanh nhiệt, kích thích tiêu hoá
Dền cơm mát gan thanh nhiệt, kích thích tiêu hoá
Thứ tư, 25/05/2016 10:34
Theo Đông y, dền cơm có vị ngọt nhạt, tính mát hơi hàn, tác dụng thanh nhiệt lợi tiểu, trừ thấp, lương huyết, chỉ huyết, ngừng tả... có tác dụng thanh nhiệt khu thấp, thu liễm, chỉ tả.
Rau dền cơm hay còn gọi là rau dền gai (Amaranthus spinosus), thuộc họ rau dền (Amaranthaceae), mọc hoang dại ở những nơi đất bỏ hoang.
Bộ phận làm thuốc là rễ và toàn cây. Có thể thu hái quanh năm, rửa sạch, cắt đoạn phơi khô dùng dần. Lá và thân non được ăn như rau xanh. Rau dền cơm hay gai giàu dược tính nên được sử dụng làm thuốc; bộ phận sử dụng là rễ, thân và lá. Người ta thu hoạch rễ suốt năm, rửa thật sạch, cắt thành lát mỏng và phơi khô.
Theo Đông y, dền cơm có vị ngọt nhạt, tính mát hơi hàn, tác dụng thanh nhiệt lợi tiểu, trừ thấp, lương huyết, chỉ huyết, ngừng tả... có tác dụng thanh nhiệt khu thấp, thu liễm, chỉ tả.
Thường dùng chữa chứng nóng nhiệt, táo bón, trị lỵ trực trùng và viêm trường vị cấp và mạn tính, đau họng, đau mắt đỏ, chảy máu cam, trị phù thũng, bệnh về thận, làm thuốc điều kinh. Phần cây trên mặt đất được dùng làm thuốc chữa bỏng, đắp tiêu viêm mụn nhọt. Lá có tính long đờm và được dùng trị ho và các bệnh về đường hô hấp. Hạt dùng để đắp, băng bó chấn thương...
Ngày dùng 40 - 80g, sắc nước uống. Dùng ngoài lấy rễ tươi giã nát, lấy nước chiết uống và dùng bã đắp. Ở Ấn Độ, người ta dùng lá làm thuốc trị bọ cạp đốt và dùng toàn cây trị rắn cắn. Hạt dền cơm vị ngọt, tính lạnh, tác dụng mát gan, trị phong nhiệt, chữa mắt kém.
Cụ thể là một số cách trị liệu từ cây dền cơm (dền gai) như dùng thân và lá để chữa trị làm dịu đau, trấn thống, thuốc lợi sữa, chất làm lạnh, lợi tiểu, thuốc tẩy xổ, bệnh bao tử, bệnh tả, đổ mồ hôi, nôn mửa, bệnh phong cùi.
Hạt được sử dụng như là một thuốc dán để đắp lên chỗ gãy xương. Cây rau dền gai, giúp tạo nên sự co thắt trong những mô sống, làm giảm những dòng chảy của sự bài tiết và những chất thải của máu, những chất nhày.
Đồng thời cũng tác dụng giảm sốt, và mềm mịn da, tạo sự ấm nóng và độ ẩm. Được sử dụng bên trong cơ thể trong điều trị nội xuất huyết, tiêu chảy và kinh nguyệt quá nhiều. Rễ dùng chữa trị rối loạn kinh nguyệt, bệnh lậu, chốc lở, đau bụng, long đờm, dịu đau trấn thống và lợi sữa galactogogue, hay viêm sưng phồng lên. Rễ có thể giúp thúc đẩy hoặc làm tăng lưu lượng kinh nguyệt.
Dưới đây là một số cách trị bệnh từ dền cơm:
- Chữa đau đầu chóng mặt, tăng huyết áp do can hỏa vượng: Rau dền cơm 100g, rau đay 50g, thịt cua đồng 50g, nêm gia vị nấu canh ăn.
- Chữa đau mắt: Hạt dền cơm và hạt thảo quyết minh liều lượng bằng nhau đều 10g. Sắc nước uống. Chữa mắt đau có màng mộng.
- Làm mát gan thanh nhiệt kích thích tiêu hoá: Dền cơm 100g, rau dệu 50g, rau đay 50g, nấu canh tôm hay canh cua.
- Chữa táo bón do nhiệt: Rau dền cơm 100g, tôm tươi bóc vỏ 30g hoặc tôm nõn khô nấu canh, thêm gia vị ăn thường xuyên.
- Viêm họng, đau họng: Thân, lá cây rau dền cơm (gai), lượng vừa đủ, thêm một ít muối hạt, 1 - 3 lát gừng tươi. Tất cả nhai nát, nuốt nước dần. Ngày nhai, ngậm 1 - 2 lần đến khi đỡ đau họng.
- Chữa sỏi thận: Rễ rau dền cơm (sao vàng), kim tiền thảo, mã đề, rễ thiên lý, rễ cỏ tranh, đậu đen (sao thơm) mỗi thứ 12g; vỏ quả bí đao 20g, sắc uống. Uống trong 10 ngày.
- Chữa kinh nguyệt không đều: Rau dền cơm 15g, bạc thau 20g, sắc uống.
- Bị ong đốt, rết cắn hãy một nắm rau dền cơm giã nhỏ đắp lên vết cắn đốt.
- Bồi bổ cho trẻ nhỏ: Món cháo tôm, rau dền cơm được nhân dân ta coi là một món ăn, bài thuốc bồi bổ sức khỏe tốt cho trẻ nhỏ vì nó có nhiều chất khoáng và vitamin. Do giàu canxi và các vitamin A, C, rau dền có tác dụng giúp trẻ em tăng trưởng khoẻ mạnh, phát triển chiều cao.
- Trị chứng đi lỵ: 50g thân, lá cây dền cơm; 30g rau sam, nấu canh ăn ngày 1 - 2 lần. Hoặc lấy 100g thân, lá cây dền cơm sắc lấy nước uống ngày một thang.
- Trị ung nhọt đau nhức chưa vỡ mủ: Rễ cây dền cơm rửa sạch, giã nát đắp lên ung nhọt, giúp làm nhanh vỡ mủ, đỡ đau nhức.
- Rắn cắn: hạt rau dền cơm 5g (1 muỗng đầy), phèn chua 0,5g. Cả hai thứ đem giã nát, chia hai phần, một phần để uống, chiêu thuốc với rượu hoặc nước ấm (rượu dẫn thuốc nhanh hơn). Phần còn lại đem đắp lên vết cắn. Cần kết hợp với hút nọc rắn tại vết cắn. (Chỉ dùng ban đầu khi chưa kịp đưa tới bệnh viện).
Theo BS Hoàng Xuân Đại - Nông nghiệp Việt Nam
