Dịch HIV/AIDS sau 36 năm xuất hiện
Dịch HIV/AIDS sau 36 năm xuất hiện
Thứ hai 04/12/2017 13:00
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết: Kể từ ca nhiễm HIV/AIDS đầu tiên được phát hiện tại Mỹ năm 1981, đến nay đã có khoảng 39 triệu người trên thế giới chết vì nhiễm căn bệnh này. Sau 36 năm, diễn tiến của đại dịch HIV/AIDS đã có nhiều sự thay đổi khiến chúng ta cũng cần có nhận thức lại về “căn bệnh thế kỷ” này.
Trong gần 40 năm qua, các nhà nghiên cứu đã có những tiến bộ to lớn trong việc ngăn ngừa, chẩn đoán và điều trị HIV - virus gây hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (hoặc AIDS) ở người. Dù những nghiên cứu đã phần nào hạn chế sự lan rộng của bệnh dịch này, nhưng cuộc chiến để ngăn chặn nó thì chưa kết thúc.
Giáo sư Carlos del Rio đến từ Trường Đại học Y Emory ở Atlanta, đồng thời là Chủ tịch Hiệp hội Y học HIV cho biết: Có tin tốt và tin xấu về HIV/AIDS mà con người cần biết để đối mặt và cùng ngăn chặn bệnh dịch gây chết người hàng đầu trên thế giới này. Dù số người bị lây nhiễm và chết vì HIV/AIDS đã giảm, nhưng mỗi năm vẫn có khoảng 2 triệu ca nhiễm mới. Đây vẫn là con số lớn.
Hàng triệu người bị nhiễm bệnh mỗi năm
Theo WHO, cuối năm 2014 có khoảng 37 triệu người nhiễm HIV, nhiều hơn so với năm trước đó 2 triệu người. Khu vực chịu ảnh hưởng nhiều nhất là Tiểu vùng Sahara châu Phi, nơi có gần 26 triệu người bị lây nhiễm.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật (CDC) ở Mỹ có khoảng 1,2 triệu người đang sống chung với HIV. Tuy nhiên, con số này đang giảm dần. Trong giai đoạn 2005-2014, số ca chẩn đoán nhiễm virus HIV giảm 19% (từ 48.795 xuống còn 39.718 ca bệnh/năm). Tỷ lệ giảm nhiều nhất nằm trong những người dị tính và ở những người tiêm chích ma túy. Đến nay, HIV/AIDS vẫn là bệnh nhiễm trùng gây chết người hàng đầu trên thế giới.
Người da đen gặp nguy cơ “nhiễm H” cao hơn
Theo CDC, người da đen có nguy cơ nhiễm HIV cao hơn bất cứ chủng tộc nào khác. Ước tính có 1/20 đàn ông da đen sẽ bị nhiễm bệnh ở một thời điểm nào đó trong đời, so với 1/132 người đàn ông da trắng. Con số này ở phụ nữ da đen là 1/48 và ở phụ nữ da trắng là 1/880.
Xu hướng tình dục vẫn là nhân tố lớn khiến HIV lây lan
Tại Mỹ, người đồng tính và lưỡng tính vẫn là những đối tượng có tỷ lệ nhiễm HIV cao. CDC ước tính, có 1/6 người đàn ông đồng tính sẽ nhiễm H.
Trong trường hợp này, vấn đề chủng tộc và dân tộc cũng đóng vai trò lớn. Trong những người đồng tính, 50% đàn ông da đen và 1/4 đàn ông gốc Latin nhiễm H vào giai đoạn nào đó trong đời.
HIV phổ biến ở phía nam nước Mỹ
Theo nghiên cứu của CDC, những người sống ở miền Nam nước Mỹ có nhiều khả năng bị chẩn đoán nhiễm HIV hơn những cư dân Mỹ khác. Nguy cơ cao nhất là ở Washington DC, (tỷ lệ 1/13), tiếp theo là Maryland (1/49), Georgia (1/51), Florida (1/54) và Louisiana (1/56).
Tiến sĩ Del Rio cho rằng: Dù chưa rõ nguyên nhân dẫn tới sự việc này, nhưng các yếu tố như nghèo đói, thiếu tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khoẻ có thể là tất cả lý do.
WHO có hướng dẫn mới về điều trị
WHO cho rằng: Những người bị chẩn đoán nhiễm HIV nên bắt đầu dùng thuốc kháng virus (còn được gọi là ART) càng sớm càng tốt. ART không phải thuốc chữa bệnh, nhưng là dược phẩm có khả năng ngăn ngừa virus HIV nhân lên trong cơ thể. Do đó, chúng có thể bảo vệ bệnh nhân chống lại sự phát triển của AIDS và ngăn nguy cơ lây nhiễm sang người khác. Theo TS Del Rio, ART có khả năng chế ngự virus HIV và bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh nhiễm trùng.
Nếu nhiễm HIV phải điều trị thường xuyên
Bất kỳ loại thuốc chữa bệnh nào cũng chỉ đem lại hiệu quả nếu được sử dụng đúng theo chỉ định, liều lượng và thời gian. Những bệnh nhân nhiễm HIV cũng giống như vậy. Nếu tự ý ngưng thuốc mà chưa tham khảo ý kiến bác sĩ sẽ đem lại hậu quả nặng nền hơn.
Tiến sĩ Del Rio cho biết: Có một nửa số người dùng đã tự ý ngưng sử dụng ART trong khi điều trị HIV. Điều này là nguyên nhân khiến khoảng 70% số người nhiễm HIV ở Mỹ không thể kiểm soát virus HIV. Nó đã gây ra những mối nguy cơ cho sức khỏe cho bệnh nhân HIV và có thể dẫn đến sự lây lan virus HIV trong cộng đồng.
Một nghiên cứu được xuất bản trên Tạp chí Y khoa JAMA Internal Medicine tháng 4/2015 cho thấy có 9/10 ca nhiễm mới khởi phát từ những người có bệnh mà không điều trị đều đặn, thường xuyên.
Cần biết rõ tình trạng sức khỏe của bản thân
Cách duy nhất để biết mình có bị nhiễm HIV không là xét nghiệm máu. Tiến sĩ Del Rio cho rằng: Phương pháp xét nghiệm máu thế hệ thứ 4 có thể phát hiện virus trong vài ngày tới vài tuần sau khi tiếp xúc. Nếu muốn riêng tư, bạn có thể sử dụng bộ dụng cụ xét nghiệm có sẵn dùng tại nhà. Tiến sĩ Del Rio cảnh báo: Vấn đề thường gặp là mọi người xét nghiệm muộn và chỉ phát hiện ra virus khi đã có biểu hiện bệnh chứ không phải trước đó.
Phòng ngừa rất quan trọng
Các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra vaccine điều trị bệnh HIV/AIDS. Do đó, sự bảo vệ tốt nhất là tránh để bản thân bị lây nhiễm virus HIV.
Sử dụng bao cao su cho mỗi lần “yêu” sẽ giúp ngăn ngừa lây nhiễm HIV qua đường tình dục đến 98%, Quỹ phòng chống AIDS của Chicago thông tin.
Nếu kết quả xét nghiệm là âm tính với HIV, nhưng có nguy cơ bị lây nhiễm cao, bạn có thể cân nhắc uống thuốc kháng virus để dự phòng trước phơi nhiễm với HIV (PrEP) mỗi ngày. Nếu uống PrEP liên tục trước khi tiếp xúc với virus HIV qua đường tình dục hoặc sử dụng ma túy, PrEP có thể ngăn chặn virus, tránh lây nhiễm. Các chuyên gia y tế khuyến cáo có thể ngừng dùng PrEP sau lần phơi nhiễm HIV cuối cùng 28 ngày và ngừng khi không còn nguy cơ lây nhiễm HIV nữa. Hiện tại, phương pháp này đang được tiến hành như một phần của chiến lược dự phòng HIV kết hợp.
Lưu ý, chỉ dùng PrEP khi kết quả xét nghiệm HIV âm tính do vậy cần được xét nghiệm HIV trước khi dùng.
