Liệu con người chữa được HIV tới năm 2020 ?

Nghiên cứu HIV đã đi một chặng đường dài kể từ khi căn bệnh này được phát hiện vào những năm 1980. Điều trị ARV là một cột mốc quan trọng đã làm thay đổi cuộc sống của hàng triệu người, nhưng mục tiêu bây giờ là tìm cách chữa trị HIV trước năm 2020. Chúng tôi đã quét ngành công nghiệp công nghệ sinh học để xác định những phát triển đầy hứa hẹn nhất trong việc tìm ra cách chữa trị.

Mười năm trước, một bệnh nhân HIV đã được chữa khỏi căn bệnh này lần đầu tiên trên thế giới. “Bệnh nhân Berlin”, Timothy Ray Brown, đã được ghép tủy xương từ một nhà tài trợ có khả năng kháng HIV tự nhiên. Ông vẫn tiếp tục điều trị kháng virus kể từ ngày cấy ghép.

Khi trường hợp được công bố, y học thế giới đã như phát điên. Nhưng liệu cuối cùng chúng ta đã đạt được một phương pháp chữa trị HIV?

Thật không may, câu trả lời vẫn còn, "chưa". Nỗ lực để nhân rộng trường hợp bệnh nhân Berlin đã không thành công và thủ tục khắc nghiệt của cấy ghép tủy xương mang nguy cơ cao cho bệnh nhân HIV dương tính. Đã có những cải tiến về thuốc kháng virus và vắc-xin HIV đang được tiến hành, nhưng việc điều trị HIV vẫn còn khó nắm bắt.

Năm 2020 sẽ đưa chúng ta đến gần mốc 50 năm sau khi HIV được mô tả lần đầu tiên. Một số tổ chức đang đẩy mạnh phát triển phương pháp chữa trị chức năng đầu tiên - một biện pháp để người sống chung với HIV khỏe mạnh và không có thuốc mà không cần phải diệt virus hoàn toàn - đến năm 2020. Nhưng chúng ta đạt được mục tiêu này đến mức nào? Chúng ta hãy xem xét các chiến lược tiên tiến nhất để thực hiện một phương pháp chữa trị HIV chức năng.

Dừng sao chép HIV
Một trong những phương pháp điều trị HIV tiên tiến nhất tìm cách ức chế khả năng tái tạo RNA của virus và tạo ra nhiều bản sao của chính nó. Một cách tiếp cận tương tự thường được sử dụng để điều trị nhiễm trùng herpes, và mặc dù nó không loại bỏ hoàn toàn virus, nó có thể ngăn chặn sự lây lan của nó.

Công ty Pháp Abivax đã cho thấy năm ngoái trong một thử nghiệm lâm sàng rằng phương pháp này có tiềm năng trở thành một phương pháp chữa trị chức năng cho HIV. Chìa khóa cho tiềm năng của nó là nó có thể nhắm mục tiêu các hồ chứa của virus HIV mà "ẩn" không hoạt động trong các tế bào của chúng tôi.

“Các liệu pháp hiện tại ngăn chặn virus trong tuần hoàn bằng cách ức chế sự hình thành của các loại virus mới, nhưng chúng không chạm vào hồ chứa. Một khi bạn dừng lại, virus sẽ trở lại sau 10-14 ngày, ” Hartmut Ehrlich, Giám đốc điều hành của Abivax nói. “ABX464 là ứng cử viên thuốc đầu tiên từng được chứng minh là làm giảm lượng HIV.”

Thuốc được gọi là ABX464, liên kết với một trình tự cụ thể trong RNA của virus, ức chế sự sao chép của nó. Trong một thử nghiệm giai đoạn 2a, một số bệnh nhân đã được cho thuốc ngoài điều trị kháng virus. Tám trong số 15 bệnh nhân được điều trị bằng ABX464 cho thấy giảm 25% đến 50% hồ chứa HIV của họ sau 28 ngày, so với không giảm ở những người chỉ điều trị ARV. Ehrlich nhấn mạnh rằng một yếu tố quan trọng đối với tiềm năng của loại thuốc này là nó không chỉ nhắm vào hồ chứa HIV ẩn trong các tế bào máu, mà còn ẩn chứa virus tiềm tàng trong ruột, là nguồn chứa HIV lớn nhất.
Công ty hiện đang lên kế hoạch thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2b để xác nhận hiệu quả của thuốc trong thời gian dài. "Chúng tôi sẽ theo dõi khoảng 200 bệnh nhân trong 6 đến 9 tháng để tìm mức giảm tối đa của hồ chứa và phải mất bao lâu để đạt được nó," Ehrlich nói. "Điều đó sẽ đưa chúng ta vào nửa đầu năm 2020, khi chúng ta có thể bắt đầu chuẩn bị cho Giai đoạn 3."

Sốc và giết
Một cách tiếp cận khác đang trở nên phổ biến trong cuộc chiến chống HIV . Phương pháp “sốc và giết” hoặc “đá và giết” sử dụng các tác nhân kích hoạt hoặc “đá” vào các hồ chứa HIV tiềm ẩn, làm cho nó có thể bị điều trị bằng ARV chuẩn để “tiêu diệt” các virus này.
Trong năm 2016, một nhóm các trường đại học của Vương quốc Anh đã báo cáo kết quả đầy hứa hẹn từ một bệnh nhân được điều trị bằng phương pháp này. Tin tức lan truyền, nhưng các nhà nghiên cứu cảnh báo tất cả mọi người rằng đây chỉ là kết quả sơ bộ. Kết quả đầy đủ của 50 bệnh nhân tham gia vào thử nghiệm dự kiến vào cuối năm nay.
Ở Oslo, Na Uy, Bionor đang thử nghiệm một chiến lược tương tự bằng cách sử dụng vắc-xin kép. Một tác nhân kích thích việc sản xuất các kháng thể ngăn chặn sự sao chép của HIV, trong khi nhóm kia tấn công vào hồ chứa.
Nhưng cho đến nay, phương pháp này vẫn chưa chứng minh được tiềm năng của nó. Năm ngoái, một trong những thử nghiệm tiên tiến nhất thử nghiệm cú sốc và phương pháp giết chết này - Giai đoạn 1b / 2a do Mologen có trụ sở tại Berlin điều hành, cho biết mặc dù thuốc có thể giúp kiểm soát nhiễm HIV, nhưng không thành công trong việc làm giảm lượng HIV. Và một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng các LRA hiện có chỉ kích hoạt dưới 5% hồ chứa HIV.

Liệu pháp miễn dịch
Virus HIV nguy hiểm đến nỗi nó tấn công hệ thống miễn dịch, khiến cho người ta không được bảo vệ chống nhiễm trùng. Nhưng nếu chúng ta có thể tăng cường các tế bào miễn dịch để chống lại ? Đó là lý do đằng sau liệu pháp miễn dịch này.

Các nhà nghiên cứu ở Oxford và Barcelona báo cáo năm ngoái rằng 5 trong số 15 bệnh nhân trong một thử nghiệm lâm sàng đã rõ ràng HIV trong 7 tháng mà không cần điều trị kháng virus, nhờ một liệu pháp miễn dịch giúp hệ thống miễn dịch chống lại virus. Cách tiếp cận của họ kết hợp một loại thuốc để kích hoạt các hồ chứa HIV ẩn với một loại vắc xin, có thể gây ra một phản ứng miễn dịch hàng ngàn lần mạnh hơn bình thường.
Bill Gates đã hỗ trợ mạnh mẽ cho việc phát triển các liệu pháp miễn dịch HIV. Một trong những khoản đầu tư của nó là Immunocore. Công ty này ở Oxford đã thiết kế các thụ thể tế bào T có thể tìm kiếm và kết nối HIV và hướng dẫn các tế bào T giết bất kỳ tế bào nhiễm HIV nào, ngay cả khi mức độ HIV của chúng rất thấp - thường là trường hợp của các tế bào chứa HIV. Cách tiếp cận này đã được chứng minh là hoạt động trong các mẫu mô của con người, và bước tiếp theo sẽ là xác nhận xem nó có hoạt động ở những người sống chung với HIV hay không ?
Nhưng một trong những liệu pháp miễn dịch tiên tiến nhất hiện nay là một loại vaccine được phát triển bởi InnaVirVax của Pháp. Vắc-xin, được gọi là VAC-3S, kích thích việc sản xuất kháng thể chống lại protein HIV 3S, khiến cho các tế bào T tấn công virus. Joël Crouzet, Giám đốc điều hành của InnaVirVax cho biết: “Cách tiếp cận của chúng tôi hoàn toàn khác với các văcxin khác, làm tăng phản ứng đặc hiệu với HIV”. "Chúng tôi thúc đẩy một sự phục hồi miễn dịch, để hệ thống miễn dịch như tất cả các công cụ để nhận biết tốt hơn và loại bỏ virus."
Sau khi hoàn thành giai đoạn thử nghiệm giai đoạn 2a, InnaVirVax hiện đang thử nghiệm VAC-3S kết hợp với vắc-xin dựa trên DNA từ Công nghệ sinh học FIT của Phần Lan, mà cả hai bên mong đợi có thể dẫn đến một phương pháp chữa trị chức năng.

Liệu pháp gen
Người ta ước tính rằng khoảng 1% số người trên thế giới tự nhiên được miễn dịch với HIV. Lý do là một đột biến di truyền trên gen mã hóa CCR5, một protein trên bề mặt của các tế bào miễn dịch mà virus HIV sử dụng để xâm nhập và lây nhiễm chúng. Những người bị đột biến này thiếu một phần protein CCR5, khiến HIV không thể liên kết với nó.
Sử dụng liệu pháp gen, theo lý thuyết, có thể chỉnh sửa DNA của con người và giới thiệu đột biến này để ngăn chặn HIV. Sangamo Therapeutics có trụ sở tại Hoa Kỳ là một trong những nhà phát triển tiên tiến nhất của phương pháp này. Công ty chiết xuất các tế bào miễn dịch của bệnh nhân và sử dụng các hạt nhân để chỉnh sửa DNA của chúng để làm cho chúng kháng lại HIV.
Sangamo báo cáo trong năm 2016 rằng bốn trong số chín bệnh nhân được điều trị bằng liệu pháp gen này ở một trong những thử nghiệm giai đoạn 2 đã có thể tiếp tục điều trị kháng virus với mức độ không thể phát hiện được HIV, và kết quả đầy đủ của thử nghiệm dự kiến trong năm nay. Trong tương lai, liệu pháp gen cho HIV có thể được thực hiện với CRISPR, một công cụ chỉnh sửa gen dễ dàng hơn và nhanh hơn nhiều so với các công cụ khác như nucleases hoặc TALEN. Tiềm năng của nó trong HIV đã được chứng minh trong ống nghiệm, và sớm HIV có thể trở thành những căn bệnh đầu tiên được chữa khỏi bằng CRISPR.

Khi nào chúng ta sẽ được điều trị HIV ?
Mặc dù có một số cách tiếp cận mà cuối cùng có thể mang lại một phương pháp chữa trị HIV chức năng, vẫn còn một số thách thức phía trước. Một trong những mối quan tâm lớn nhất về bất kỳ phương pháp điều trị HIV nào là khả năng của virus nhanh chóng biến đổi và phát triển tính kháng, và đối với nhiều phương pháp mới này vẫn chưa có dữ liệu về việc liệu virus có khả năng kháng thuốc hay không.
Cho đến nay, không có phương pháp chữa trị chức năng nào đạt được kết quả xét nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối, có nghĩa là dường như chúng ta sẽ không đạt được mục tiêu chữa trị HIV vào năm 2020. Tuy nhiên, năm đó có thể sẽ đánh dấu một cột mốc quan trọng, các thử nghiệm giai đoạn cuối có thể bắt đầu trong năm đó. Nếu thành công, điều đó có thể mang lại sự chấp thuận của việc chữa trị HIV chức năng đầu tiên sau mười năm.

Bài dịch từ trang nuoc ngoài, cập nhật 07/2018