Khám chữa bệnh BHYT giúp người nhiễm HIV hòa nhập cộng đồng
Khám chữa bệnh BHYT giúp người nhiễm HIV hòa nhập cộng đồng
Thứ hai 14/10/2019 13:27
Khám chữa bệnh bằng BHYT không làm gia tăng kỳ thị và phân biệt đối xử. Khi người nhiễm HIV đến khám tại các phòng khám bệnh sẽ hòa chung vào quy trình khám chữa bệnh chung của phòng khám như mọi bệnh nhân khác. Do vậy không làm gia tăng kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm HIV. Việc này giúp người nhiễm HIV hòa nhập cộng đồng, và coi HIV như một bệnh truyền nhiễm khác.
BHYT chính là phao cứu sinh cho người nhiễm HIV. Ảnh: Thùy Chi
40% người nhiễm HIV không dùng thẻ BHYT vì sợ… kỳ thị
Đó là con số thống kê từ Bệnh viện Đống Đa. Hiện có khoảng 80% bệnh nhân HIV/AIDS sử dụng BHYT, nhưng trong số này chỉ có 40% thường xuyên sử dụng thẻ BHYT mỗi lần đi khám chữa bệnh.
Đây là thực trạng đáng suy nghĩ bởi từ năm 2020 tới đây, các nguồn thuốc kháng virus ARV điều trị HIV sẽ không còn, khi đó toàn bộ chi phí điều trị ARV sẽ được hỗ trợ qua BHYT. Như vậy, với kinh phí điều trị ARV trung bình vào khoảng 6-13 triệu đồng/người/năm, nếu không có BHYT, người bệnh sẽ khó theo nổi.
BS.CKII Nguyễn Thái Minh, Trưởng khoa Truyền nhiễm - Bệnh viện Đống Đa cho biết, với vai trò được Sở Y tế phân công là bệnh viện tuyến đầu về quản lý điều trị bệnh nhân HIV/AIDS của toàn thành phố, hiện Bệnh viện Đống Đa đang quản lý điều trị khoảng 1.300 bệnh nhân HIV/AIDS, bao gồm cả những bệnh nhân là người ngoại tỉnh nhưng đang sống ở Hà Nội.
Qua theo dõi trong 9 tháng đầu năm nay, bệnh nhân HIV/AIDS được phát hiện mới vào khám, điều trị đa số là người trẻ, bị lây truyền HIV chủ yếu qua đường tình dục, tiếp đó mới đến tiêm chích ma túy. Đặc biệt, thời gian gần đây, xu hướng lây truyền HIV qua con đường quan hệ tình dục đồng giới nam gia tăng báo động. Nhiều bạn trẻ thiếu kiến thức về phòng tránh các căn bệnh lây truyền qua quan hệ tình dục, đã khá dễ dãi trong chuyện này.
Ngược lại, tín hiệu tích cực là hiện nay, người bệnh HIV/AIDS vào khám, điều trị thường ở giai đoạn sớm chứ không như trước đây thường có các biểu hiện bệnh, xuất hiện các nhiễm trùng cơ hội ồ ạt rồi mới vào viện. Vì được phát hiện bệnh sớm và điều trị theo đúng phác đồ nên đa số đều có tình trạng sức khỏe tiến triển tốt lên, không phải nhập viện nằm nội trú.
Cũng theo bác sĩ Nguyễn Thái Minh, HIV giờ được coi như là một căn bệnh mãn tính của xã hội hiện đại, cũng giống như bệnh tiểu đường, huyết áp, viêm gan B… chứ không còn là căn bệnh thế kỷ nữa. Dù chưa có thuốc chữa khỏi bệnh song nếu được phác hiện sớm và tuân thủ đúng phác đồ điều trị ARV thì bệnh nhân vẫn hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh trong nhiều năm.
Tuy nhiên, dù tính chất bệnh thay đổi, nhận thức của người bệnh thay đổi, song phần đa người bệnh vẫn còn mặc cảm và lo sợ sự kỳ thị của cộng đồng, thậm chí tìm cách giấu giếm bệnh.
Trong số 1.300 bệnh nhân HIV/AIDS được quản lý điều trị tại Bệnh viện Đống Đa, khoảng 80% bệnh nhân có BHYT. 20% số bệnh nhân HIV chưa có thẻ BHYT chủ yếu là đối tượng học sinh sinh viên, một số đối tượng vừa đi tù, đi trại về và một số đối tượng hộ nghèo. Đáng lưu ý, trong số 80 người có thẻ BHYT thì chỉ khoảng 40% người bệnh thường xuyên sử dụng thẻ BHYT mỗi lần đi khám chữa bệnh.
BS Nguyễn Thái Minh phân tích, một phần bệnh nhân ở ngoại tỉnh nên không chuyển đúng tuyến BHYT được hoặc bệnh nhân từ tuyến dưới của thành phố chủ động vượt tuyến lên. Mặt khác, có một tỷ lệ không nhỏ lượng bệnh nhân HIV mà bệnh viện đang tiếp nhận, điều trị là viên chức, công chức hoặc người đang đi làm việc ở các doanh nghiệp, đơn vị… nên họ ngại sử dụng thẻ BHYT vì lo sợ bị lộ danh tính, sợ sự kỳ thị của cộng đồng.
Hiện thuốc ARV vẫn đang được cấp miễn phí theo tài trợ của các dự án, tuy nhiên chương trình này chỉ kéo dài đến hết năm nay. Bắt đầu từ năm 2020 tới đây, tất cả chi phí điều trị thuốc kháng virus đều được hỗ trợ chi trả qua BHYT, khi đó nếu bệnh nhân nhiễm HIV không có thẻ BHYT thì rất khó có thể theo điều trị được.
Để chuẩn bị cho việc chuyển từ cấp miễn phí thuốc ARV sang hỗ trợ chi trả thuốc ARV qua BHYT, vừa qua, Bệnh viện Đống Đa đã triển khai đề án khám chữa bệnh cho người bệnh HIV bằng BHYT. Theo đó, bệnh viện đã tổ chức một khu làm thủ tục BHYT riêng cho người bệnh HIV để giúp người bệnh thuận tiện hơn và “đỡ ngại” khi phải làm thủ tục BHYT ở chung quầy với các bệnh nhân thông thường...
Ước tính, một người nhiễm HIV khi điều trị bằng thuốc ARV thì quỹ BHYT phải chi trả khoảng 6-13 triệu đồng/người/năm cho tiền thuốc và các chi phí xét nghiệm, thuốc nhiễm trùng cơ hội… Nếu không tham gia BHYT, người nhiễm HIV rất khó có đủ khả năng chi trả chi phí điều trị. Vì thuốc ARV phải uống suốt đời nên người bệnh cần chủ động tham gia BHYT và đi khám chữa bệnh bằng BHYT để được chi trả.
Gần 40.000 bệnh nhân nhận thuốc AVR từ nguồn BHYT
TS. Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) cho biết, số người nhiễm HIV mới đã giảm, tuy nhiên, điều đáng lo ngại là tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm nguy cơ cao, đặc biệt trong nhóm nghiện chích ma túy và nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam lại có xu hướng gia tăng. Bên cạnh đó, các nguồn lực cho công tác phòng, chống HIV/AIDS từ các nguồn tài trợ đã bị cắt giảm, nguồn ngân sách trong nước gặp nhiều khó khăn.
Cũng theo Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS, trước kia 80-90% nguồn thuốc ARV cung cấp để điều trị cho các bệnh nhân nhiễm HIV tại Việt Nam là do nguồn viện trợ từ nước ngoài, tuy nhiên nguồn viện trợ từ nước ngoài hiện đã bị cắt giảm và dự kiến từ năm 2020 sẽ không còn.
Vì thế, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 2188 quy định về việc mua sắm tập trung cấp quốc gia sử dụng nguồn quỹ khám bệnh, chữa bệnh BHYT và hỗ trợ người sử dụng thuốc kháng HIV. Từ ngày 1/1/2019, toàn bộ người nhiễm HIV từ 16 tuổi trở lên được thanh quyết toán thuốc ARV từ nguồn BHYT, thay vì nguồn tài trợ cấp miễn phí như hiện nay. Qua 6 tháng triển khai, đến nay đã có gần 40.000 bệnh nhân nhận thuốc AVR từ nguồn BHYT.
Khám chữa bệnh bằng BHYT không ảnh hưởng đến bí mật thông tin cá nhân người bệnh nói chung và người nhiễm HIV nói riêng hoặc gia tăng kỳ thị phân biệt đối xử. Điều này đã được quy định trong Luật khám chữa bệnh và các quy định pháp luật khác. Chỉ có người nhiễm HIV và thầy thuốc mới biết được tình trạng nhiễm HIV, do vậy không ảnh hưởng đến lộ thông tin cá nhân hay tình trạng nhiễm HIV của một bệnh nhân.
Khám chữa bệnh bằng BHYT không làm gia tăng kỳ thị và phân biệt đối xử. Khi người nhiễm HIV đến khám tại các phòng khám bệnh sẽ hòa chung vào quy trình khám chữa bệnh chung của phòng khám như mọi bệnh nhân khác. Do vậy không thể làm gia tăng việc kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm HIV mà chính là giúp người nhiễm HIV hòa nhập cộng đồng, coi HIV như một bệnh truyền nhiễm khác, giảm kỳ thị phân biệt đối xử.
Ngoài ra, người nhiễm HIV là lao động ngoại tỉnh vẫn có thể tham gia BHYT bằng cách đăng ký tạm trú tại cơ quan công an nơi đang tạm trú để lao động và có thể tham gia BHYT bình thường theo Luật BHYT hiện hành. Tham gia BHYT tại quê nhà nơi có hộ khẩu thường trú và theo quy định hiện nay đã thông tuyến khám chữa bệnh đến tuyến huyện. Do vậy người nhiễm HIV vẫn có thể sử dụng thẻ để khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế nơi lao động tương đương với tuyến của nơi ghi trên thẻ BHYT hoặc cơ sở y tế khác nếu không có cơ sở tương đương.
Hiện nay, trên toàn quốc có hơn 115.000 người nhiễm HIV đang được điều trị ARV và con số này sẽ tiếp tục tăng trong khi nguồn viện trợ quốc tế cho hoạt động này đang giảm dần. Do vậy, Chính phủ đã chủ trương sử dụng BHYT là nguồn thay thế và chỉ đạo các địa phương phải đảm bảo 100% người nhiễm có thẻ BHYT.
Phần lớn người nhiễm HIV thuộc nhóm người không được hỗ trợ của nhà nước mà phải tham gia BHYT theo hộ gia đình. Vì vậy, các địa phương cân đối kinh phí hỗ trợ cho những đối tượng thuộc hộ cận nghèo, khó khăn để bảo đảm 100% người nhiễm có thẻ BHYT. Bộ Y tế và Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã phối hợp ban hành những chính sách khuyến khích người nhiễm HIV mua thẻ BHYT.
Triển khai chương trình điều trị HIV/AIDS bằng thuốc ARV từ quỹ BHYT, đến nay hơn 90% cơ sở điều trị HIV/AIDS đã kiện toàn để được ký hợp đồng khám chữa bệnh BHYT, khoảng 85% cơ sở điều trị đã thanh toán ít nhất một dịch vụ từ nguồn quỹ BHYT.
Theo đại diện Cục Phòng, chống HIV/AIDS, năm 2019, năm đầu tiên của chương trình này sẽ triển khai khám chữa bệnh BHYT ở 188 cơ sở. Dự kiến đến hết năm 2019 sẽ có 48.000 bệnh nhân nhận thuốc ARV từ BHYT.
Thanh Trà
