Hướng tới việc loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con
Chủ nhật, 14/06/2015 - 03:56 AM (GMT+7)
Bác sĩ tư vấn dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.
Tại Việt Nam, trung bình mỗi năm có khoảng hai triệu phụ nữ mang thai, và tỷ lệ nhiễm HIV ở phụ nữ mang thai là 0,4%. Với số trẻ sinh ra hằng năm Từ 1,5 triệu đến 2 triệu trẻ em, thì mỗi năm có khoảng sáu nghìn trẻ em có phơi nhiễm với HIV. Tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con nếu không có bất kỳ sự can thiệp nào để dự phòng là khoảng từ 25% đến 40%.
Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, tính đến quý I năm 2015, cả nước có khoảng gần 260 nghìn người nhiễm HIV trong cộng đồng. Dịch vẫn tập trung ở nhóm có hành vi nguy cơ cao như: người nghiện chích ma túy, người bán dâm hay người có quan hệ tình dục đồng giới. Một điều đáng lưu ý trong vài năm trở lại đây, số người nhiễm HIV mới được phát hiện có dấu hiệu tăng lên ở nữ giới. Đây là những yếu tố làm tăng lây truyền HIV từ mẹ sang con nếu không được can thiệp dự phòng kịp thời. Do đó, đối với phụ nữ mang thai, để tránh những lo lắng về tình trạng nhiễm HIV của mình nên đến cơ sở y tế để được tư vấn, xét nghiệm xác định nguy cơ lây nhiễm HIV. Tốt nhất nên đi xét nghiệm HIV sớm khi bắt đầu mang thai hoặc trong ba tháng đầu của thai kỳ, nếu có nhiễm HIV thì sẽ được điều trị dự phòng kịp thời tránh làm lây truyền HIV sang con.
Chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con ở nước ta đã được triển khai hơn 10 năm qua, nhưng tỷ lệ phụ nữ mang thai làm xét nghiệm HIV muộn vẫn khá phổ biến, như vậy sẽ làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV cho con. Phát hiện được tình trạng nhiễm HIV sớm ở phụ nữ mang thai, họ sẽ được điều trị dự phòng sớm khi thai được 14 tuần tuổi, được tư vấn chăm sóc thai nghén, dinh dưỡng và chuẩn bị kỹ lưỡng cho kỳ sinh đẻ ở những cơ sở y tế có dịch vụ dự phòng bằng thuốc ARV cho con.
Chủ động ở từng thời điểm mang thai để được can thiệp dự phòng toàn diện, sẽ hạn chế đến mức thấp nhất những nguy cơ lây truyền HIV sang con, và hoàn toàn có thể sinh được những đứa trẻ khỏe mạnh không nhiễm HIV.
Nhằm hạn chế việc lây truyền HIV từ mẹ sang con, Cục Phòng, chống HIV/AIDS tổ chức Tháng cao điểm Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con (từ ngày 1 đến 30- 6). Theo đó, chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con được triển khai trên toàn quốc với mục tiêu giảm tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con xuống dưới 5%. Năm 2014, "Tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con" đã triển khai nhiều gói dịch vụ phòng lây nhiễm toàn diện tại tất cả các cơ sở y tế trên cả nước. Hơn 57% số phụ nữ mang thai nhiễm HIV được điều trị ARV dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con; tỷ lệ phụ nữ mang thai được xét nghiệm HIV và nhận kết quả xét nghiệm là gần 65%...
Năm nay, để thực hiện tốt "Tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con" tại các cơ sở y tế sẽ đẩy mạnh công tác tư vấn xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai ngay từ lần đầu đến khám. Tại những nơi phụ nữ mang thai khó tiếp cận với cơ sở y tế sẽ tăng cường hình thức khám, xét nghiệm lưu động. Thực hiện cung ứng thuốc ARV (thuốc kháng vi-rút) liên tục nhằm bảo đảm phụ nữ mang thai bị nhiễm HIV được điều trị ARV sớm phòng lây truyền HIV sang con.
Đáng chú ý, trong "Tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con" sẽ tập trung truyền thông về lợi ích tiếp cận sớm các dịch vụ, đặc biệt là tư vấn xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai trong ba tháng đầu của thai kỳ. Tại từng địa phương, sẽ áp dụng các hình thức tuyên truyền khác nhau cho phù hợp, nhưng vẫn bảo đảm được nội dung cần tuyên truyền. Quảng bá, giới thiệu địa chỉ các cơ sở cung cấp các can thiệp dự phòng lây truyền từ mẹ sang con sẵn có tại địa phương; áp dụng các hình thức khác nhau phù hợp với từng địa phương (như truyền thông đại chúng, tuyên truyền trên hệ thống loa phát thanh sẵn có, tổ chức truyền thông trực tiếp...). Chương trình cũng tăng cường cơ chế phối hợp để chuyển gửi hiệu quả giữa cơ sở phát hiện phụ nữ mang thai nhiễm HIV với cơ sở chăm sóc và điều trị HIV/AIDS, bảo đảm phụ nữ mang thai nhiễm HIV phải được điều trị ARV sớm nhất để phòng lây truyền HIV sang con; bảo đảm việc cung ứng thuốc ARV liên tục, sử dụng phác đồ điều trị phù hợp, hỗ trợ tuân thủ điều trị cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV để giảm tình trạng lây nhiễm HIV từ mẹ.
Mục tiêu loại trừ việc lây truyền HIV từ mẹ sang con hoàn toàn có thể đạt được khi mỗi thành viên trong gia đình có kiến thức hiểu biết về dịch HIV và sự thông cảm, sẻ chia của toàn xã hội.