Tiếp tục cảnh báo nguy cơ gây hại của paracetamol

[songchungvoi_HIV]

Sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt không đúng cách sẽ gây ngộ độc

Thứ sáu, 28/11/2014 16:11
Trong nhà, nếu có trữ sẵn một vài vỉ thuốc giảm đau hạ sốt trong tủ thuốc gia đình sẽ là một cứu cánh tốt trong nhiều trường hợp, tuy nhiên sử dụng không đúng cách sẽ gây ngộ độc.

Cách đây ít ngày, tôi có bàn luận về một bài báo giật tít thật kêu trên một trang báo giáo dục "Lạm dụng thuốc kháng sinh: hậu quả khó lường".


Bài báo cho thấy tác giả viết bài này quá thiếu kiến thức đến nỗi nhầm lẫn giữa thuốc kháng sinh và thuốc giảm đau hạ sốt thông thường. Tít bài báo thì đề cập về thuốc kháng sinh nhưng trong toàn bài lại chỉ nhắc đến thuốc Paracetamol, Panadol, Efferalgan (là những loại thuốc giảm đau, hạ sốt thông thường)


Một bài báo thường sẽ cho mọi người có cảm giác tin tưởng đó là kiến thức đúng đắn và họ sẽ làm theo. Tuy nhiên bài báo viết về một lĩnh vực chuyên môn như thế lại có sự nhầm lẫn hết sức ngô nghê.

Thực tế, với nền y tế hiện nay, tại những nơi xa xôi, hẻo lánh như vùng Đồng Tháp Mười hoặc Mù Căng Chải, các bác sĩ sẽ khuyên mọi gia đình (nhất là những gia đình có con nhỏ) nên trữ sẵn một vài vỉ thuốc giảm đau hạ sốt như thế này trong tủ thuốc gia đình.


Do trẻ con dễ bị sốt và khi sốt cao dễ co giật, nếu ở những nơi giao thông hiểm trở phải chờ ghe xuồng hoặc xe cộ giữa đêm không có thì có một liều thuốc giảm sốt trong nhà để tự uống hoặc nhét hậu môn cho con trẻ sẽ là một cứu cánh rất tốt để có thêm thời gian chuyển đi bệnh viện.


Lời khuyên đúng đắn cho trường hợp tự sử dụng các loại thuốc giảm đau, hạ sốt là bạn phải tuyệt đối tuân thủ liều lượng, khoảng cách giữa các liều và xử trí tiếp theo sau khi uống thuốc giảm đau ở nhà. Đó là phải nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất khi có điều kiện để họ xác định nguyên nhân bệnh và điều trị chính xác, tránh trường hợp quá trễ đáng tiếc xảy ra.


Liều lượng paracetamol được khuyến cáo ở đây là 10mg-20mg/kg/lần uống và khoảng cách giữa hai lần uống từ 4-6 giờ. Không dùng quá liều và giữ người bệnh ở nhà quá lâu. Nếu tình trạng vẫn còn sốt cao sau khi dùng thuốc, biện pháp tiếp theo là chườm mát cho bệnh nhân, không nên nóng ruột lặp lại thuốc dễ gây ngộ độc. (Liều độc của paracetamol là 10g hoặc 150mg/kg ở trẻ em và 14g ở người lớn, một liều khá cao).


Ở liều cho người lớn 4g/ ngày nếu sử dụng lâu dài có thể gây ngộ độc cho GAN không phải là nguyên nhân gây chính gây suy THẬN như bài báo mô tả, vì paracetamol chuyển hóa chủ yếu ở gan và thải trừ qua thận, tuy nhiên ở các bệnh nhân đã suy thận trước đó thì phải thận trọng theo lời khuyên bác sĩ.


Phàm một việc gì liên quan đến sức khỏe con người chúng ta nên cân nhắc thận trọng trong cái cách phổ biến kiến thức, nếu không với trình độ dân trí ở nông thôn hiện nay việc đọc một bài báo lộn tùng phèo như vậy sẽ dễ làm cho người dân hiểu lầm, làm mất đi mặt tích cực trong việc tuyên truyền sơ cứu tại nhà cho trẻ ở vùng sâu như đã đề cập ở trên.


Sẽ thật tốt nếu có những bài báo đúng nghĩa, những tờ báo tích cực tuyên truyền, cảnh báo về tình trạng lạm dụng thuốc kháng sinh cho người dân được hiểu, mong lắm thay!

Theo BS Xuân Nga - Pháp luật TPHCM

[songchungvoi_HIV]

Có phải người bị bệnh gan không nên uống Paracetamol?

Thứ ba, 20/01/2015 08:15
Có phải người bị bệnh gan không nên uống Paracetamol? Vậy khi cảm cúm thì nên uống thuốc gì thay thế? Uống Paracetamol có khác gì với uống Tylenol hay Decolgen?

Xin chào dược sĩ Diệp,


Mừng quá vì từ nay có thêm người giải đáp thông tin cho chúng tôi. Chân thành cảm ơn chị. Cho phép tôi hỏi chị một câu: Người bị bệnh gan không nên uống Paracetamol có phải? Vậy khi cảm cúm thì nên uống thuốc gì thay thế? Uống paracetamol có khác gì với uống Tylenol hay Decolgen? Mong được bác sĩ tư vấn.


Kính chúc sức khỏe dược sĩ Lạc Diệp.

(Thanh Trúc – Bình Thạnh, TPHCM)

Ảnh minh họa

Bạn Thanh Trúc thân mến,


Paracetamol gây độc cho gan khi sử dụng liều cao, paracetamol cũng không được sử dụng cho người bị suy gan nặng kể cả liều thông thường.Ở đây bạn không nói rõ tình trạng bệnh lý gan như thế nào, tuy nhiên với người có bệnh gan (viêm gan virus, xơ gan,…) thì nguy cơ bị viêm gan nhiễm độc cấp do paracetamol càng cao, ngay cả liều điều trị cũng có thể khởi phát viêm gan nhiễm độc thuốc gây nguy hiểm. Do đó, bạn cần hỏi ý kiến bác sĩ để giảm liều phù hợp hoặc chuyển qua sử dụng thuốc khác, không nên tự ý dùng thuốc.

Cần lưu ý một số thuốc hạ sốt, giảm đau, điều trị cảm cúm trên thị trường có ghi thành phần là acetaminophen, thực chất đây là tên gọi khác của paracetamol, tránh trường hợp sử dụng cùng lúc nhiều thuốc có chứa paracetamol gây quá liều.

Thành phần chính của Tylenol và Decolgen là paracetamol có tác dụng hạ sốt, giảm đau (đau đầu, đau răng, đau bụng kinh, đau lưng…) và có thêm một số hoạt chất có tác dụng chống dị ứng, an thần gây ngủ, giảm ho như chlorpheniramin, phenylephrin, dextromethorphan…để điều trị cảm cúm, sốt, nhức đầu, ho, sổ mũi, nghẹt mũi. Như vậy, tùy vào triệu chứng bệnh để lựa chọn thuốc điều trị phù hợp.

Thân chào bạn,
Th.S Dược Trần Thị Lạc Diệp/ Hasan - Dermapharm

[songchungvoi_HIV]

Thuốc Metoclopramide và Paracetamol có tương tác với nhau?

Thứ tư, 21/01/2015 16:13
Em đang là sinh viên. Dạo này em hay bị nhức đầu, đôi lúc buồn nôn, thay đổi tư thế đột ngột thì bị choáng.

Em từng bị viêm xoang. Em hay thức khuya. Xin hỏi bác sĩ em có dùng thuốc Metoclopramide chống nôn và uống Paracetamol để giảm đau đầu. Không biết hai thuốc này có tương tác với nhau không thưa BS? Xin BS tư vấn giúp em. Em xin cám ơn.


(Phạm Tài Thịnh – Quảng Ninh)

Ảnh minh họa

Chào bạn,

Các triệu chứng nhức đầu, buồn nôn, bị choáng khi thay đổi tư thế đột ngột nhiều khả năng do bạn học tập nhiều, căng thằng, dinh dưỡng không đầy đủ dẫn tới tình trạng máu không đủ oxy và dinh dưỡng nuôi não, có thể có kết hợp đau đầu do viêm xoang. Bạn nên xem lại điều kiện học tập, dinh dưỡng để có hướng điều chỉnh thích hợp.

Metoclopramid khi dùng chung với paracetamol làm nhanh rỗng dạ dày sẽ làm giảm thời gian hấp thu paracetamol, giảm hiệu quả giảm đau. Khắc phục bằng cách uống 2 thuốc này cách nhau 2h. Tuy nhiên, nếu triệu chứng còn kéo dài bạn nên khám tại các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và cách điều trị thích hợp.

DS Nguyễn Thị Ngọc Trâm
http://alobacsi.com/

[songchungvoi_HIV]

7 sai lầm với thuốc giảm đau

Thứ bảy, 31/01/2015 23:36
Loại bỏ những sai lầm đáng tiếc dưới đây để phát huy tối đa tác dụng và không gây nên tác dụng phụ của thuốc.



1. Dùng quá liều


Lạm dụng các loại thuốc nói chung và thuốc giảm đau nói riêng sẽ khiến bạn phải gánh chịu những hệ lụy khôn lường. Thật sai lầm nếu bạn cho rằng dùng càng nhiều thuốc giảm đau thì sẽ giúp "đánh đuổi" cách cơn đau một cách tuyệt đối và dễ dàng hơn. Trái lại, dùng nhiều thuốc giảm đau sẽ dẫn đến tình trạng lờn thuốc làm mất tác dụng của nó và còn gây hại đến chức năng gan.


2. Tự ý mua thuốc


Trên thị trường có rất nhiều những loại thuốc giảm đau khác nhau, mỗi loại có những công dụng cũng như hệ lụy nhất định. Vậy nên phải tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của bạn và mức độ đau đớn của bạn ra sao để quyết định loại thuốc giảm đau nên dùng.


Hơn nữa cũng cần lưu ý đến loại thuốc bạn đang sử dụng cùng thời điểm để tránh xảy ra tình trạng tương tác thuốc. Vậy nên việc dùng thuốc giảm đau không thể tùy tiện sử dụng mà nhất thiết phải có sự chỉ định của bác sĩ.


3. Uống thuốc bằng loại thức uống bạn thích


Có những người do sợ vị đắng của thuốc mà uống thuốc bằng nước ngọt, đồ uống có chất kích thích, có chứa càphein... tuy nhiên điều này rất phản khoa học.


Trên thực tế đã có những trường hợp dùng những loại đồ uống khác nhau mà không phải là nước lọc uống thuốc giảm đau ibuprofen gây nên tình trạng chảy máu dạ dày và tổn thương gan. Các bác sĩ khuyến cáo bạn chỉ nên uống thuốc nói chung và thuốc giảm đau nói riêng bằng nước lọc thông thường.


4. Uống thuốc khi lái xe


Các minh chứng cho rằng thuốc giảm đau có thể gây nên tình trạng ngủ gà, mơ màng. Mặc dù mức độ của nó ở mỗi người là khác nhau, tuy nhiên để đảm bảo an toàn, giữ cho tinh thần được thư giãn thoải mái bạn không nên sử dụng thuốc giảm đau khi lái xe.


5. Không quan tâm đến tương tác thuốc


Bạn đọc toa thuốc nhưng chỉ chú ý đến cách dùng và công dụng của nó mà đã sai lầm khi bỏ quan tương tác của thuốc với các loại thuốc khác.


Theo các chuyên gia thì có khá nhiều loại thuốc có thể gây tương tác với thuốc giảm đau và ngược lại.


Ví như thuốc aspirin có thể gây ảnh hưởng đến quá trình phát huy tác dụng của thuốc tiểu đường. Bởi vậy nên trước khi kê đơn thuốc giảm đau cho bạn bác sĩ sẽ hỏi bạn câu hỏi: hiện tại bạn đang sử dụng những loại thuốc nào?.



6. Dùng chung thuốc với người khác


Việc kê đơn cho bạn loại thuốc giảm đau nào phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe cũng như mức độ bị đau của mỗi người. Chính vì thế, không thể dùng chung lẫn lộn loại thuốc giảm đau dành cho người này đối với người khác.


7. Bẻ thuốc

Không nên tự ý bẻ thuốc hay chia nhỏ thuốc thành nhiều phần trước khi dùng nếu không có chỉ dẫn cụ thể của bác sĩ. Điều này sẽ khiến thuốc bị mất tác dụng và thậm chí gây nên tác dụng "phản chủ".

Theo Thu Hà - Sức khỏe gia đình

[songchungvoi_HIV]

Độ quỵ vì tự ý dùng viên sủi giảm đau

Thứ hai, 09/02/2015 10:06
Sau khi uống 4 viên thuốc sủi giảm đau trong ngày, buổi tối ông Ngô Quang H.bị đột quỵ phải đi cấp cứu.

Ông Ngô Quang H. (54 tuổi ở Hà Nội) vào viện trong tình trạng huyết áp cao 190/145mmHg, bị tai biến tê bì nửa người. Tìm hiểu thì được biết là do ông thấy người mỏi mệt, đau đầu và hâm hấp sốt nên uống viên sủi giảm đau.


Sau khi uống 4 viên thuốc trong ngày, buổi tối ông bị đột quỵ phải đi cấp cứu. Bác sĩ cho biết, nguyên nhân có thể do ông tự ý uống viên sủi trong khi có bệnh cao huyết áp.

Lạm dụng viên bổ sủi bọt, dùng liên tục và nhiều viên trong ngày thì chẳng khác gì như ăn mặn, huyết áp sẽ tăng lên. Ảnh minh họa.

Viên bổ sủi bọt vẫn được coi là thuốc bổ, dễ uống và có tác dụng giảm đau nhanh nên mọi người thường sử dụng mà không biết với nhiều bệnh có thể xảy ra nguy cơ lớn. Chẳng hạn, với bệnh huyết áp, thành phần của viên bổ sủi có thể tăng nặng thêm mức độ bệnh. Đó chính là chất sủi bọt. Chất này thực ra là một loại muối gần giống với muối ăn về mặt gây ra tăng huyết áp.




Vì vậy, nếu lạm dụng viên bổ sủi bọt, dùng liên tục và nhiều viên trong ngày thì chẳng khác gì như ăn mặn, huyết áp sẽ tăng lên ngay lập tức và tăng lên theo tỷ lệ thuận với mức độ lạm dụng. Tăng huyết áp có thể gây biến chứng đột quỵ và nhồi máu cơ tim... Do đó, người bị tăng huyết áp không nên dùng viên sủi bọt.

Theo BS Yên Lâm Phúc - Kiến thức

[songchungvoi_HIV]

Paracetamol không chữa được đau lưng, viêm khớp

Thứ sáu, 03/04/2015 06:09
Khảo sát của các nhà khoa học Úc mới được công bố trên Tạp chí Y khoa Anh cho thấy thuốc paracetamol không công hiệu đối với bệnh đau lưng... nhưng lại có thể gây hại cho gan.


Nhóm nghiên cứu đã xem xét lại 13 thử nghiệm lâm sàng về hiệu quả và an toàn của thuốc paracetamol, bao gồm 10 thử nghiệm chữa trị bệnh viêm khớp gối và khớp háng mạn tính ở 3.541 bệnh nhân và 3 thử nghiệm trị đau lưng trên 1.825 bệnh nhân.


Các nhà khoa học nhận thấy paracetamol không công hiệu trong giảm đau và không giúp phục hồi vận động cho bệnh nhân đau lưng.

Paracetamol không làm giảm đau lưng Ảnh: BBC

Đối với bệnh viêm khớp, họ chỉ phát hiện lợi ích nhỏ và không quan trọng khi sử dụng paracetamol. Điều đáng lo ngại là thuốc này có thể gây độc cho gan vì những kết quả xét nghiệm chức năng gan cho thấy tỉ lệ bất thường ở bệnh nhân dùng paracetamol cao hơn 4 lần so với những người dùng giả dược để đối chiếu. Nhóm nghiên cứu khuyến cáo các thầy thuốc nên tìm giải pháp thay thế paracetamol để chữa đau lưng và viêm khớp.
Viện Y tế quốc gia Anh (NHS) thông báo sẽ xem xét lại hướng dẫn sử dụng thuốc đối với các chứng bệnh nêu trên đồng thời khuyến cáo bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ khi muốn đổi thuốc.

Theo Trúc Lâm - Người lao động

[songchungvoi_HIV]

Paracetamol - chỉ lành khi sử dụng đúng

Thứ năm, 14/01/2016 07:19

Đau, sốt là triệu chứng của nhiều bệnh, trong đó có các bệnh truyền nhiễm, và paracetamol là thuốc thường được sử dụng để điều trị các triệu chứng này.





Đau, sốt là triệu chứng của nhiều bệnh, trong đó có các bệnh truyền nhiễm, và paracetamol là thuốc thường được sử dụng để điều trị các triệu chứng này. Thế nhưng người bệnh cần sử dụng sao cho an toàn để tránh những tai biến do thuốc gây ra…


Tác dụng của paracetamol

Paracetamol là loại thuốc rất quen thuộc với người dân ở cộng đồng cũng như trong các cơ sở y tế. Thuốc được dùng rộng rãi trong điều trị các chứng đau (có nguồn gốc không phải nội tạng) và sốt từ nhẹ đến vừa.


Paracetamol (acetaminophen hay N-acetyl-p-aminophenol) là chất chuyển hóa có hoạt tính của phenacetin, là thuốc giảm đau - hạ sốt hữu hiệu có thể thay thế aspirin (aspirin cũng là thuốc có tác dụng giảm đau, hạ sốt thuộc nhóm kháng viêm không steroid). Nhưng khác với aspirin, paracetamol không có hiệu quả điều trị viêm.


Paracetamol làm giảm thân nhiệt ở người bệnh sốt, nhưng hiếm khi làm giảm thân nhiệt ở người bình thường. Thuốc tác động lên vùng dưới đồi gây hạ nhiệt, tỏa nhiệt tăng do giãn mạch và tăng lưu lượng máu ngoại biên.


Ở liều điều trị, thuốc ít tác động đến hệ tim mạch và hô hấp, không làm thay đổi cân bằng acid - base, không gây kích ứng, xước hoặc chảy máu dạ dày như khi dùng salicylat, vì paracetamol không tác dụng trên cyclooxygenase toàn thân, chỉ tác động đến cyclooxygenase/prostaglandin của hệ thần kinh trung ương.


Paracetamol không có tác dụng trên tiểu cầu hoặc thời gian chảy máu… Vì thế, nằm trong nhóm hạ nhiệt, giảm đau nhưng paracetamol được cho là thuốc “lành” hơn cả so với các thuốc khác có tác dụng này.

Rất nhiều thuốc có chứa paracetamol

Và nguy cơ gây tổn thương gan

Ở liều điều trị thông thường paracetamol tương đối không độc, dung nạp tốt, nhưng khi dùng quá liều (trên 10 gam) sẽ gây ngộ độc cấp tính. Việc dùng quá liều thuốc đã làm cho một chất chuyển hóa của paracetamol là N-acetyl-benzoquinonimin được tạo thành với lượng đủ để làm cạn kiệt glutathion của gan, và phản ứng của nó với nhóm sulfhydryl của protein gan tăng lên, gây ngộ độc nặng cho gan, hoại tử gan. Việc uống nhiều rượu có thể gây tăng độc tính với gan của paracetamol (nên tránh hoặc hạn chế uống rượu khi dùng thuốc này).


Nguyên nhân dẫn đến việc dùng quá liều thuốc là do có ý định tự tử hoặc vô tình dùng quá liều. Hiện trên thị trường các sản phẩm có chứa paracetamol rất phong phú và đa dạng ở cả dạng đơn chất và kết hợp. Đây cũng là thuốc có nhiều tên biệt dược nhất (tới hàng trăm loại) nên nhiều người sử dụng thường không biết rằng các sản phẩm này (ở cả thuốc theo đơn và thuốc OTC) đều có chứa paracetamol và dễ dẫn đến việc vô tình dùng quá liều thuốc.


Nhiễm độc paracetamol có thể do dùng một liều độc duy nhất, hoặc do uống lặp lại liều lớn paracetamol (ví dụ, 7,5-10 g mỗi ngày, trong 1-2 ngày), hoặc do uống thuốc dài ngày. Hoại tử gan phụ thuộc liều là tác dụng độc cấp tính nghiêm trọng nhất do quá liều và có thể gây tử vong.


Do có nguy cơ gây hại cho gan, nên mới đây FDA (Cục Quản lý Thuốc và Thực phẩm Mỹ) đã có khuyến cáo yêu cầu các nhân viên y tế ngừng kê đơn dạng thuốc phối hợp giảm đau chứa paracetamol (acetaminophen) có hàm lượng vượt quá 325 mg mỗi viên nén (viên nang, hoặc đơn vị phân liều khác).


Khuyến cáo này hướng đến các thuốc giảm đau kê đơn chứa paracetamol và hoạt chất khác như các opioid (như codein, oxycodon, hydrocodon). Vì, hiện nay một số chế phẩm phối hợp có hàm lượng paracetamol cao hơn 325 mg, thậm chí đến 750 mg mỗi liều. FDA nhấn mạnh, các ca tổn thương gan nghiêm trọng do paracetamol thường diễn ra ở những bệnh nhân dùng nhiều hơn liều kê đơn của chế phẩm chứa paracetamol trong vòng 24 giờ; dùng đồng thời nhiều chế phẩm cùng chứa paracetamol hoặc dùng thức uống có cồn chung với các chế phẩm paracetamol.


Ngoài gây độc cho gan, một số tác dụng không mong muốn khác của thuốc có thể xảy ra như buồn nôn, nôn (ít gặp) hoặc ban da (thường là ban đỏ hoặc mày đay). Nếu người bệnh sử dụng paracetamol thấy có triệu chứng như phát ban, mụn nước... cần ngừng thuốc và đến cơ sở y tế ngay lập tức. Trường hợp đã từng có một phản ứng da khi dùng paracetamol thì không dùng lại thuốc này trong những lần sau. Cần nói với bác sĩ về phản ứng dị ứng da của mình với paracetamol để bác sĩ có thể dùng sang các loại thuốc hạ sốt, giảm đau khác.


Những lưu ý khi sử dụng

Paracetamol thường được dùng theo đường uống. Đối với người bệnh không uống được, có thể dùng dạng thuốc đạn đặt trực tràng (liều đặt trực tràng cần thiết để có cùng nồng độ huyết tương có thể cao hơn liều uống).


Không được dùng paracetamol để tự điều trị giảm đau quá 10 ngày ở người lớn hoặc quá 5 ngày ở trẻ em, trừ khi do thầy thuốc hướng dẫn, vì đau nhiều và kéo dài như vậy có thể là dấu hiệu của một tình trạng bệnh lý cần được chẩn đoán và điều trị có giám sát bởi thầy thuốc.


Không dùng paracetamol cho người lớn và trẻ em để tự điều trị sốt cao (trên 39,5ºC), sốt kéo dài trên 3 ngày, hoặc sốt tái phát, trừ khi do thầy thuốc hướng dẫn, vì sốt như vậy có thể là dấu hiệu của một bệnh nặng cần được thầy thuốc chẩn đoán nhanh chóng.


Để giảm thiểu nguy cơ quá liều, không nên cho trẻ em dùng quá 5 liều paracetamol để giảm đau hoặc hạ sốt trong vòng 24 giờ, trừ khi có ý kiến của thày thuốc.


Đối với dạng viên nén paracetamol giải phóng kéo dài, khi uống không được nghiền nát, nhai hoặc hòa tan trong chất lỏng.


Khi sử dụng thuốc ở nhà cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc và xem kỹ hàm lượng paracetamol có trong sản phẩm để sử dụng đúng liều cho từng đối tượng (trẻ em, người lớn).


Không dùng thuốc trong các trường hợp người bệnh nhiều lần thiếu máu hoặc có bệnh nghiêm trọng về tim, phổi, thận hoặc gan; Người bệnh quá mẫn với paracetamol; Người bệnh thiếu hụt glucose-6-phosphat dehydrogenase.



Theo DS Hoàng Thu - Sức khỏe và Đời sống

[songchungvoi_HIV]

Thuốc paracetamol không vô hại như ta nghĩ

Thứ hai, 18/01/2016 14:43

Paracetamol (acetaminophen) là một loại thuốc rất phổ biến, thường được mọi người sử dụng trong các trường hợp hạ sốt, giảm đau.





Paracetamol (acetaminophen) là một loại thuốc rất phổ biến, thường được mọi người sử dụng trong các trường hợp hạ sốt, giảm đau. Tuy vậy, nếu sử dụng một cách tùy tiện thì nguy cơ xảy ra các biến chứng hoàn toàn có thể gặp, thậm chí rất nguy hiểm đến tính mạng.


Paracetamol có đặc điểm và tác dụng phụ gì?



Paracetamol có hai đặc điểm cần lưu ý, đó là có nhiều thuốc hoặc nhiều biệt dược dù tên gọi khác nhau (tidol, panadol,...) nhưng có chứa cùng một dược chất là paracetamol. Thứ hai là có nhiều biệt dược không chỉ chứa đơn chất paracetamol mà còn kết hợp với nhiều dược chất khác để tăng hiệu quả điều trị hoặc để dễ uống (viên sủi).


Vì vậy, viên sủi cần được lưu ý với những người tăng huyết áp, bởi vì trong đó có chứa chất làm co mạch, gây gia tăng huyết áp; hoặc với thuốc kết hợp với kháng histamin sẽ gây buồn ngủ, rất nguy hiểm khi phải vận hành máy móc, tàu xe.


Paracetamol được xem là loại thuốc tương đối an toàn (nếu dùng đúng liều chỉ định) so với các thuốc cùng nhóm như aspirin. Tuy nhiên, paracetamol lại rất nguy hiểm là gây ngộ độc cho gan khi dùng liều cao, kéo dài.


Khi vào cơ thể, paracetamol sẽ được hấp thu vào máu và chuyển hóa qua gan thành nhiều chất, trong đó có một chất rất độc cho gan (có khoảng 4% paracetamol biến thành chất độc cho gan, đó là chất N-acetylbenzoquinonimin). Vì vậy, khi dùng paracetamol liều cao hoặc khi chức năng gan suy giảm thì có thể dẫn đến nhiễm độc gan, hoại tử tế bào gan.


Theo đó, khi paracetamol đến gan, gan phải huy động chất glutathion đến trung hòa, nhưng khi paracetamol vượt ngưỡng chịu đựng của gan thì gan không thể huy động đủ lượng glutathion để trung hòa lượng paracetamol thừa đó được, vì vậy, chất độc hại cho gan tăng lên làm nguy hiểm cho gan. Bên cạnh đó cũng được khuyến cáo với phụ nữ mang thai, nếu dùng quá liều paracetamol có thể gây độc cho thai nhi vì thuốc này dễ dàng truyền qua rau thai.

Chỉ dùng paracetamol khi thật cần thiết

Ngoài ra, một số tác giả còn nhận xét rằng, với phụ nữ thường xuyên sử dụng thuốc paracetamol, khi mang thai, có thể mắc bệnh hen suyễn. Ngoài ra, nếu sử dụng paracetamol lâu dài, đặc biệt đối với người cao tuổi thuốc có thể gây mệt mỏi, vì nó làm mất đi phân tử hemoglobin trong tế bào hồng cầu mang ôxy.


Cơ quan giám sát thuốc, Cơ quan Quản lý thuốc và thực phẩm Mỹ (FDA) đã đưa ra cảnh báo về paracetamol và những nguy hại tiềm ẩn của nó có thể gây phản ứng hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng cho da (hoại tử biểu bì độc hại, có thể bong da, thậm chí tử vong).


Đặc biệt, ngộ độc cấp paracetamol thường xảy ra ở trẻ em, thể hiện khi trẻ dùng quá liều như đau bụng, nôn mửa, mặt xanh tái, khó thở, cần cấp cứu kịp thời nếu không rất nguy hiểm. Đối với người lớn, thường ngộ độc cấp xảy ra ít hơn, chủ yếu ngộ độc trường diễn, đặc biệt đối với người có bệnh gan, nghiện rượu, sốt rét và các dấu hiệu ngộ độc cũng tương tự như ở trẻ em nhưng đôi khi không rõ rệt.


Làm thế nào để sử dụng paracetamol an toàn?



Chị A. kể, có một lần bị sốt cao, đau đầu chị tự ý uống 2 viên panadol 500mg x 2viên/lần thấy giảm sốt, giảm đau đầu. Uống thuốc như vậy trong 3 ngày, mỗi ngày 5-6 lần, bỗng dưng chị A. thấy đau đầu dữ dội, không ngủ được, đau tức vùng bụng, nôn nhiều, hoa mắt chóng mặt, gia đình đưa chị tới Bệnh viện Bạch Mai để khám bệnh.


Tại đây, sau khi làm các xét nghiệm về chức năng gan, chị A. được bác sĩ chẩn đoán là viêm gan cấp do paracetamol. Và sau một tuần điều trị tích cực, tình hình sức khỏe của chị A. dần trở về trạng thái ổn định, chức năng gan đã bắt đầu hồi phục (men gan hạ thấp dần về mức an toàn), chị A. thoát hiểm trong gang tấc và may mắn là không để lại di chứng gì trên gan.


Nhưng phải 3 tháng sau đó, sức khỏe của chị A. mới hoàn toàn bình phục hẳn, sau khi xác định của bệnh viện. Rõ ràng, chị A. đã dùng liều paracetamol quá cao trong 3 ngày liền (mỗi lần 1g, với 5-6 lần trong một ngày) làm cho gan quá sức chịu đựng không thể trung hòa lượng paracetamol độc hại được.


Qua câu chuyện của chị A., chúng ta cần rút kinh nghiệm trong sử dụng paracetamol. Nếu không sốt trên 38 độ rưỡi, không đau nhức hoặc bị bệnh gan, suy thận thì không dùng paracetamol. Cần hạn chế đến mức tối đa dùng paracetamol. Khi sốt cao, trước hết hãy chườm mát, nếu thấy không giảm nhiệt mới dùng paracetamol. Tuy vậy, không được dùng paracetamol quá 10 ngày ở người lớn và quá 5 ngày ở trẻ em, trừ khi được bác sĩ hướng dẫn.


Trong các trường hợp đau đầu, đau răng, đau khớp, đau do ngã, chấn thương... bắt buộc phải uống paracetamol thì phải dùng thuốc cách nhau tối thiểu 4 giờ. Liều dùng cho người lớn không quá 10mg/kg cân nặng và trẻ em không quá 5mg/kg cân nặng cho mỗi lần dùng. Khi dùng thuốc không uống bia, rượu và các loại thuốc có nguy cơ độc hại cho gan (thuốc chữa lao) vì sẽ làm tăng độc tính của paracetamol. Không dùng paracetamol với những người mẫn cảm với thành phần của thuốc.



Theo TTƯT. PGS.TS Bùi Khắc Hậu - Sức khỏe và Đời sống