Nguy cơ mắc lao ở người nhiễm HIV
HIV làm gia tăng nguy cơ mắc lao lên tới 100 lần. Ảnh: TL
Tỷ lệ đồng nhiễm lao/HIV lên tới 40%
Theo kết quả nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước, tỷ lệ đồng nhiễm lao/HIV thay đổi khác nhau tùy địa phương, điều kiện vệ sinh môi trường, tình hình phát triển kinh tế xã hội và hoạt động phòng, chống lao/HIV được triển khai, tỷ lệ này thay đổi từ 10% - 40%.
BS Võ Thị Kim Loan, Giám đốc Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS Đồng Nai cho biết, bệnh nhân nhiễm lao và HIV/AIDS đang gia tăng và trở thành mối đe dọa sức khỏe cho người bệnh. HIV là loại virus gây suy giảm miễn dịch ở người. Khi bị nhiễm HIV, chúng phát triển trong cơ thể, tấn công tiêu hủy dần các tế bào miễn dịch làm suy giảm hệ thống miễn dịch, tạo thuận lợi cho các bệnh nhiễm khuẩn cơ hội. Một trong những bệnh nhiễm khuẩn mà người bị HIV hay mắc nhất là nhiễm khuẩn lao. Bệnh lao chiếm 50% trong tất cả các bệnh nhiễm trùng cơ hội.
Người bệnh dễ bị nhiễm lao do vi khuẩn lao lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 1/10 số người bị nhiễm lao chuyển thành bệnh lao vì sức đề kháng của cơ thể thông qua các tế bào miễn dịch. Khi vi khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể, chúng bị các tế bào miễn dịch bao vây và tiêu diệt. Nhưng đối với người đã nhiễm HIV, hàng rào miễn dịch này đã bị phá vỡ và bệnh lao có cơ hội bùng phát. Cả bệnh lao và HIV đều có thể lây lan trong cộng đồng nếu mọi người thiếu hiểu biết, không biết cách tự bảo vệ mình.
Khó khăn trong điều trị
BS Lâm cho biết, riêng về điều trị bệnh lao, đã phải sử dụng đều đặn nhiều loại thuốc hàng ngày và dùng trong nhiều tháng liên tục. Tuân thủ điều trị là yếu tố quyết định đảm bảo thành công, tránh thất bại điều trị, tái phát và xuất hiện các chủng vi khuẩn lao kháng thuốc. Các thuốc điều trị kháng lao cũng có những tác dụng phụ như: dị ứng (sốt, phát ban, sẩn ngứa), viêm thần kinh ngoại biên (đau, tê bì, có thể giảm vận động), viêm thần kinh thính giác (giảm thính lực, điếc) và nhất là tổn thương gan (vàng da, vàng mắt, tăng men gan). Những biểu hiện tác dụng phụ này ảnh hưởng không nhỏ tới tuân thủ điều trị thuốc kháng lao cũng như việc thay đổi để có một phác đồ điều trị kháng lao an toàn và vẫn đảm bảo hiệu quả điều trị.
Một nguy cơ của người nhiễm lao/HIV là phải điều trị phối hợp thuốc kháng lao và thuốc kháng virus ARV làm tăng số lượng thuốc phải sử dụng một ngày nên ảnh hưởng nhiều hơn đến khả năng tuân thủ của người bệnh. Tuân thủ điều trị không tốt, lao kháng thuốc và HIV kháng thuốc là những thách thức lớn trong điều trị đồng nhiễm lao/HIV.
Sự tương tác của thuốc kháng lao và thuốc kháng virus ARV ảnh hưởng nhiều đến nồng độ của các thuốc ARV. Khi sử dụng đồng thời hai phác đồ thuốc này sẽ gia tăng nguy cơ nhiễm độc gan do thuốc, đặc biệt là ở bệnh nhân đồng nhiễm lao/HIV với viêm gan B và viêm gan C.
Đối với những trường hợp nhiễm HIV có đồng nhiễm với viêm gan B và viêm gan C dễ có nguy cơ bị các đợt viêm gan cấp và sự tác động giữa 3 loại virus này đã làm cho bệnh tiến triển nặng nề hơn.
Cần phát hiện sớm
Hiện nay, bệnh HIV/AIDS vẫn chưa có vaccine dự phòng, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Vì vậy, công tác tư vấn về lao/HIV-AIDS cần được đẩy mạnh. Nhiều người bị nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS hoặc bị bệnh lao đều mang tâm lý mặc cảm, lo âu và thường có phản ứng tiêu cực làm lây lan cho người khác.
BS Nguyễn Tiến Lâm cho biết, việc chẩn đoán lao ở người nhiễm HIV thường khó khăn hơn ở người không nhiễm, do triệu chứng không điển hình và có thể bị lẫn lộn với triệu chứng của nhiều loại nhiễm trùng cơ hội khác xảy ra đồng thời với lao. Ở người nhiễm HIV thì ngoài lao phổi còn gặp nhiều thể bệnh lao ngoài phổi khác như: Lao não, lao màng não, lao hạch, lao da, lao xương, lao màng tim-màng phổi-màng bụng, lao gan, lao lách, lao thận, lao tinh hoàn, lao buồng trứng, vòi trứng… Những thể lao này gây không ít khó khăn trong chẩn đoán và điều trị, nhất là ở những cơ sở còn thiếu thốn về máy móc, trang thiết bị để xác định căn nguyên vi sinh gây nhiễm trùng cơ hội ở người nhiễm HIV/AIDS.
“Việc đồng nhiễm lao/HIV phổ biến, HIV làm gia tăng nguy cơ mắc lao lên tới 100 lần. Nhiễm lao làm tăng tiến triển của HIV và HIV làm tăng tỷ lệ tử vong do lao. Vì vậy, triển khai rộng rãi và hiệu quả hoạt động phối hợp giữa Chương trình phòng, chống lao và Chương trình phòng, chống HIV sẽ làm giảm tử vong do lao và các bệnh lý liên quan tới HIV/AIDS”, BS Lâm cho biết thêm.
Thuật ngữ lao/HIV-AIDS xuất hiện để chỉ trạng thái bệnh lý của bệnh lao trên bệnh nhân nhiễm HIV. Người nhiễm HIV bị bệnh lao do suy giảm miễn dịch nên thường mắc các thể lao ngoài phổi đã kháng đa thuốc. Vì vậy, điều trị lao/HIV-AIDS rất khó khăn, tốn kém, ít hiệu quả. Bệnh nhân thường tử vong trong vòng 2-3 tháng mặc dù đã được dùng cả thuốc đặc trị lao và thuốc kháng virus.
Trả lời kèm Trích dẫn