Hỏi - Đáp pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng, chống HIV/AIDS do Vụ Pháp chế - Bộ Y tế ban hành năm 2012
(Phần 4)
Câu 6: Xin cho biết thế nào là hành vi cản trở quyền tiếp cận với dịch vụ tư vấn về phòng, chống HIV và mức xử phạt đối với hành vi này?
Trả lời: Khoản 1 Điều 22 Luật phòng, chống HIV /AIDS quy định mọi người có quyền tiếp cận với dịch vụ tư vấn về phòng, chống HIV/AIDS do vậy mọi hành vi gây khó khăn trở ngại hoặc làm cho cơ quan, tổ chức, cá nhân không tiếp cận được với dịch vụ tư vấn về phòng, chống HIV/AIDS đều bị coi là có hành vi cản trở quyên tiếp cận với dịch vụ tư vấn về phòng, chống HIV/AIDS. Trường hợp cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng.
Câu 7: Xin cho biết nếu cơ sở y tế không tư vấn về phòng, chống HIV/AIDS cho tôi khi đi khám thai định kỳ thì có bị coi là vi phạm pháp luật hay không? Nếu có thì mức xử phạt đối với hành vi này như thế nào?
Trả lời: Khoản 3 Điều 35 Luật phòng, chống HIV/AIDS quy định phụ nữ nhiễm HIV trong thời kỳ mang thai, cho con bú được tư vấn về phòng, chống HIV/AIDS do vậy nếu bạn không bị nhiễm HIV hoặc không tự công bố về tình trạng nhiễm HIV của mình thì cơ sở y tế không có trách nhiệm phải tư vấn cho bạn trong trường hợp bạn đi khám thai định kỳ. Nếu bạn đã công bố về tình trạng nhiễm HIV của mình với cơ sở y tế nơi bạn theo dõi thai kỳ mà cơ sở đó vẫn không thực hiện việc tư vấn về phòng, chống HIV/AIDS cho bạn thì cơ sở đó sẽ bị xử phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng.
Câu 8: Xin cho biết nếu cơ sở y tế không tuân thủ quy trình, kỹ thuật xét nghiệm HIV thì có bị coi là vi phạm pháp luật hay không? Nếu có thì mức xử phạt đối với hành vi này như thế nào?
Trả lời: Trong thực hiện xét nghiệm nói chung và thực hiện xét nghiệm HIV nói riêng thì việc tuân thủ đúng các quy trình, kỹ thuật xét nghiệm là hết sức cần thiết nhằm bảo đảm tính chính xác của kết quả xét nghiệm. Do vậy nếu người thực hiện xét nghiệm HIV không thực hiện đúng các quy trình, kỹ thuật xét ngiệm sẽ bị coi là có hành vi vi phạm pháp luật và bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng ngoài ra cá nhân có hành vi vi phạm còn bị tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề trong thời gian 06 tháng.
Câu 9: Xin cho biết quy trình thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính cho một người bệnh đang điều trị nội trú tại bệnh viện và nếu bệnh viện đó không tuân thủ quy trình này thì có bị coi là vi phạm pháp luật hay không? Nếu có thì mức xử phạt đối với hành vi này như thế nào?
Trả lời: Theo quy định của Thông tư số 01/2010/TT-BYT ngày 06/01/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế quy định trách nhiệm, trình tự thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính thì quy trình thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính cho một người bệnh đang điều trị nội trú được quy định như sau:
- Sau khi có kết quả xét nghiệm từ bộ phận xét nghiệm, người phụ trách bộ phận xét nghiệm chuyển phiếu trả lời kết quả xét nghiệm HIV dương tính cho điều dưỡng viên trưởng khoa của khoa hoặc phòng nơi người bệnh đang điều trị.
- Điều dưỡng viên trưởng của khoa hoặc phòng nơi người bệnh điều trị có trách nhiệm:
- Lưu phiếu trả lời kết quả xét nghiệm HIV dương tính vào hồ sơ bệnh án.
- Báo cáo trưởng khoa để thông báo cho bác sĩ và điều dưỡng viên trực tiếp chăm sóc điều trị cho người bệnh.
- Bác sĩ trực tiếp điều trị cho người bệnh có trách nhiệm tư vấn và thông báo kết quả xét nghiệm cho người bệnh.
Trong trường hợp không thể tư vấn trực tiếp cho người bệnh, bác sĩ trực tiếp điều trị cho người bệnh phải đề nghị vợ hoặc chồng của người được xét nghiệm hoặc cha, mẹ hoặc người giám hộ của người được xét nghiệm là người chưa thành niên hoặc là người mất năng lực hành vi dân sự, không có năng lực hành vi dân sự hoặc có năng lực hành vi dân sự nhưng không đầy đủ đến bộ phận tư vấn để tiến hành tư vấn và thông báo kết quả xét nghiệm cho họ.
- Trường hợp người bệnh phải chuyển khoa, điều dưỡng viên trưởng khoa hoặc phòng nơi người bệnh chuyển đi phải chuyển phiếu trả lời kết quả cho điều dưỡng viên trưởng của khoa hoặc phòng nơi tiếp nhận người bệnh khi chuyển hồ sơ bệnh án.
Điều dưỡng viên trưởng của khoa hoặc phòng nơi tiếp nhận người bệnh có trách nhiệm thực hiện các quy định tại khoản 2 Điều này.
- Trường hợp người bệnh phải chuyển viện, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nơi người bệnh chuyển đi phải chuyển phiếu trả lời kết quả xét nghiệm HIV dương tính kèm theo hồ sơ bệnh án.
Điều dưỡng viên trưởng của khoa hoặc phòng nơi tiếp nhận người bệnh có trách nhiệm báo cáo với trưởng khoa về tình trạng nhiễm HIV của người bệnh để trưởng khoa thông báo cho bác sĩ và điều dưỡng viên trực tiếp chăm sóc, điều trị cho người bệnh.
- Trường hợp người bệnh ra viện, phiếu trả lời kết quả xét nghiệm HIV phải được lưu cùng hồ sơ bệnh án.
Trong trường hợp bệnh viện hoặc cá nhân được giao nhiệm vụ không tuân thủ đúng quy định nêu trên thì sẽ bị xử phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng. Mức phạt tiền này cũng được áp dụng đối với các trường hợp có hành vi phạm quy trình thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính đối với:
- Trường hợp đến xét nghiệm HIV tại cơ sở y tế thuộc hệ y tế dự phòng;
- Trường hợp được lấy mẫu xét nghiệm HIV tại các cơ sở tư vấn, xét nghiệm tự nguyện;
- Trường hợp người được xét nghiệm HIV là người đến khám tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh;
- Người đang được chăm sóc tại các cơ sở bảo trợ xã hội, cơ sở giáo dục, trường giáo dưỡng, trại giam, trại tạm giam, cơ sở chữa bệnh;
- Trường hợp xét nghiệm theo trưng cầu giám định tư pháp hoặc theo quyết định của Cơ quan điều tra, Viện kiểm soát nhân dân hoặc Toà án nhân dân.
Câu 10: Xin cho biết yêu cầu đối với việc thực hiện xét nghiệm HIV và trả kết quả xét nghiệm HIV dương tính cho người dưới 16 tuổi? Trường hợp có vi phạm thì sẽ bị xử phạt như thế nào?
Trả lời: Theo quy định của Thông tư số 01/2010/TT-BYT ngày 06/01/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế quy định trách nhiệm, trình tự thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính thì trường hợp người được xét nghiệm là người dưới 16 tuổi hoặc là người mất năng lực hành vi dân sự, không có năng lực hành vi dân sự hoặc có năng lực hành vi dân sự nhưng không đầy đủ: Người chịu trách nhiệm trả kết quả xét nghiệm HIV dương tính tiến hành tư vấn và trả kết quả xét nghiệm xét nghiệm cho cha hoặc mẹ hoặc người giám hộ của họ sau khi đã tư vấn cho những người này. Việc thông báo kết quả xét nghiệm cho các đối tượng này chỉ được thực hiện sau khi được sự đồng ý bằng văn bản của cha hoặc mẹ hoặc người giám hộ của họ và đã tư vấn cho người được xét nghiệm HIV. Trong trường hợp vi phạm quy định này thì tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng.
Câu 11: Xin cho biết việc thu phí đối với các trường hợp bắt buộc xét nghiệm HIV có đúng không? Nếu sai thì sẽ bị xử phạt như thế nào?
Trả lời: Trước hết, cần xem xét người bị áp dụng biện pháp xét nghiệm HIV thuộc nhóm đối tượng nào bởi theo quy định tại Điều 28 Luật phòng, chống HIV/AIDS thì ngân sách Nhà nước chỉ chịu trách nhiệm chi trả đối với trường hợp có trưng cầu giám định tư pháp hoặc quyết định của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát nhân dân hoặc Toà án nhân dân. Do vậy nếu người bị bị áp dụng biện pháp xét nghiệm HIV không thuộc trường hợp nêu trên vẫn phải tự chi trả chi phí xét nghiệm. Trường hợp người bị áp dụng biện pháp xét nghiệm HIV thuộc trường hợp nêu trên mà cơ sở y tế nơi thực hiện xét nghiệm vẫn thu tiền xét nghiệm thì ngoài việc bị xử phạt với mức phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng còn bị buộc hoàn trả số tiền đã thu không đúng quy định của pháp luật. Quy định này cũng áp dụng đối với trường hợp phụ nữ mang thai tự nguyện xét nghiệm HIV.
Câu 12: Xin cho biết nếu một cơ sở có thực hiện xét nghiệm HIV nhưng không tổ chức hoạt động tư vấn trước và sau xét nghiệm thì có vi phạm quy định nào của pháp luật không? Nếu có vi phạm thì sẽ bị xử lý như thế nào?
Trả lời: Xin trả lời bạn là có vì theo quy định tại Khoản 2 Điều 26 Luật phòng, chống HIV/AIDS thì cơ sở xét nghiệm HIV có trách nhiệm tổ chức việc tư vấn trước và sau khi xét nghiệm và theo quy định tại Điều 19 của Nghị định số 69/2011/NĐ-CP ngày 08/8/2011 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính về y tế dự phòng, môi trường y tế và phòng, chống HIV/AIDS thì cơ quan, tổ chức vi phạm quy định nêu trên sẽ bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng.
Câu 13: Xin cho biết ngoài việc xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi không tuân thủ quy trình thông báo kết quả xét nghiệm HIV thì hành vi nào có liên quan đến thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính bị xử phạt không?
Trả lời: Theo quy định tại Khoản 3 Điều 19 Nghị định số 69/2011/NĐ-CP thì cá nhân, tổ chức sẽ bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
- Thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính khi kết quả đó chưa được phòng xét nghiệm đủ tiêu chuẩn khẳng định là dương tính;
- Thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính cho người đến xét nghiệm khi không được phép.
Câu 14: Tôi được biết pháp luật về phòng, chống HIV/AIDS có quy định cấm xét nghiệm HIV bắt buộc, vậy nếu vi phạm quy định này thì sẽ bị xử lý như thế nào?
Trả lời: Khoản 7 Điều 8 Luật phòng, chống HIV/AIDS quy định nghiêm cấm hành vi bắt buộc xét nghiệm HIV, tuy nhiên để đảm bảo phù hợp với thực tiễn, pháp luật về phòng, chống HIV cũng quy định việc xét nghiệm HIV bắt buộc trong các trường hợp có trưng cầu giám định tư pháp hoặc quyết định của Cơ quan điều tra, Viện kiểm soát nhân dân hoặc Toà án nhân dân hoặc trong một số trường hợp cần thiết để chẩn đoán và điều trị cho người bệnh hoặc trước khi tuyển dụng đối với các ngành nghề sau:
- Thành viên tổ lái theo quy định tại Điều 72 của Luật Hàng không dân dụng Việt Nam.
- Nghề đặc biệt thuộc lĩnh vực an ninh, quốc phòng.
Trường hợp cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm các quy định nêu trên sẽ bị phạt từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng.
Câu 15: Theo tôi biết thì việc xét nghiệm HIV phải thực hiện bằng các sinh phẩm đã được cấp phép lưu hành, vậy nếu vi phạm quy định này thì sẽ bị xử lý như thế nào?
Trả lời: Theo quy định tại Khoản 4 Điều 19 nghị định số 69/2011/NĐ-CP thì hành vi xét nghiệm HIV bằng các loại sinh phẩm chẩn đoán đã hết hạn sử dụng hoặc chưa được Bộ trưởng Bộ Y tế cho phép lưu hành sẽ bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng ngoài ra người thực hiện hành vi này còn bị tước quyền sử dụng chứng chỉ hành ngề trong thời gian 06 tháng và cơ sở có hành vi vi phạm bị buộc tiêu huỷ sinh phẩm chẩn đoán đã hết hạn sử dụng. (C.M)