Chữa viêm họng bằng bài thuốc Đông y (10/08/2014)

Viêm họng là chứng trong họng sưng hoặc hơi sưng, đỏ, đau. Có các dạng như viêm họng cấp, viêm họng mạn, viêm họng thể phì đại, viêm họng thể teo. Đông y gọi là Hầu tý.

Nguyên nhân viêm họng do ngoại tà bên ngoài xâm nhập vào. Họng là phần trên của phế, là nơi phế khí xuất ra. Phế có khả năng chống lại với tà khí, nếu phế khí mất chức năng kháng cự thì tà khí sẽ xâm nhập vào phế, rồi xông lên họng gây nên bệnh. Bệnh còn do ăn uống không điều độ. Nếu ăn nhiều thức ăn cay nóng, uống rượu, ăn thức ăn nhiều chất béo làm cho tỳ vị bị tổn thương, nhiệt tụ lại ở tỳ vị, đưa lên họng gây nên bệnh. Bệnh do tình chí bị tổn thương. Tình chí không điều hòa, can khí bị uất kết, khí không thông, khí trệ, đờm ngưng lại ở họng gây nên bệnh. Còn do tạng phủ không điều hòa. Khi tạng phủ suy yếu, lao nhọc quá sức, nhiệt làm tổn thương phần âm, phế thận vốn đã bị suy yếu làm cho âm tinh hao tổn, tân dịch không đủ, họng không được nhu dưỡng, hư hỏa bốc nung nấu họng gây nên bệnh.


Điều trị viêm họng cấp, với triệu chứng họng đỏ, khô, rát, niêm mạc họng hơi phù nề, kèm sốt, nhức đầu, chữa theo phương Ngân kiều tán gia giảm, gồm các vị: Kim ngân hoa 20g, Liên kiều, Kinh giới, Huyền sâm, Ngưu bàng tử, Cương tàm, Sinh địa đều 12g, Bạc hà 6g, Cát cánh, Cam thảo đều 4g. Sắc uống. Hoặc chữa theo phương Huyền thạch tán, gồm các vị: Huyền sâm 30g, Thạch hộc 35g, Thanh quả 20g, Sơn đậu căn 16g, Kim ngân hoa, Hoàng cầm, Mạch môn, Cúc hoa đều 15g, Cam thảo 10g. Tán bột cho vào gói, mỗi gói 6g. Mỗi lần dùng 1 gói, cho vào ly nước ấm thêm ít mật ong uống, 15 phút sau có thể uống lại một lần nữa, ngày uống 3 lần.
Người bị họng hơi đau, nuốt khó, sợ lạnh, hơi sốt, nghẹt mũi, sổ mũi, ho, khạc đờm màu xanh, rêu lưỡi trắng nhạt, mạch phù khẩn, chữa theo phương Lục vị thang gia giảm, gồm: Kinh giới, Phòng phong, Bạc hà, Cương tàm, Cam thảo, Cát cánh, Tô diệp, Sinh khương. Sắc uống.
Người bị họng đau như kim đâm, nuốt vào rát, sốt cao, đau đầu, cứng gáy, đau tai, miệng khô, táo bón, nước tiểu vàng, đờm vàng đục, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch hồng sác, chữa theo phương Thanh yết lợi cách thang gia giảm, gồm các vị: Bạch thược, Cát cánh, Hoàng liên, Huyền sâm, Phục linh, Phòng phong, Thăng ma đều 8g, Hoàng cầm, Ngưu bàng tử đều 12g, Cam thảo 4g. Sắc uống.


Điều trị viêm họng mạn, trường hợp họng khô, trong họng cảm thấy khó chịu, muốn nôn, nôn khan, lưỡi đỏ sẫm, ít rêu, mạch tế sác, chữa theo phương Dưỡng âm thanh phế thang gia giảm, gồm: Kim ngân hoa, Liên kiều đều 25g, Bồ công anh 18g, Sinh địa, Mạch môn, Bạch thược, Đơn bì, Huyền sâm, Xuyên bối mẫu, Trạch lan đều 9g, Bạc hà, Cam thảo đều 3g. Sắc uống.


Người bị họng hơi đau, họng khô, nóng, môi khô, đầu váng, tai ù, lưng đau, gối mỏi, tâm phiền, mất ngủ, lưỡi đỏ sậm, mạch tế sác, chữa theo phương Lục vị địa hoàng hoàn gia giảm, dược gồm: Sinh địa 16g, Hoài sơn, Phục linh đều 12g, Đơn bì, Sơn thù, Trạch tả đều 8g; thêm Địa cốt bì, Thiên hoa phấn, Tri mẫu, Xạ can đều 8g, Ngưu tất, Huyền sâm đều 12g. Tán bột trộn mật làm hoàn, ngày uống 16-20g.


Lương y Phan Khánh Thành
(Hội Đông y TP.Hà Nội)