Điều trị nghiện bằng Methadone: Những thách thức đặt ra

Thứ tư 19/11/2014 11:44
Điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone mang lại hiệu quả và an toàn cho người nghiện, nhưng vẫn còn rất nhiều thách thức đang đặt ra khi nguồn hỗ trợ quốc tế ngày càng hạn hẹp.

Điều trị methadone giúp người nghiện cải thiện sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống
Hiện nay, Bộ Y tế đã tổ chức điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng methadone tại 122 cơ sở củai 38 tỉnh, thành phố trong cả nước và đã điều trị cho hơn 22.000 người nghiện. Việc tìm ra một giải pháp thay thế hiệu quả, an toàn cho người nghiện có ý nghĩa rất quan trọng khi cả nước ước tính có đến 185.000 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý.

Đi tìm câu trả lời, Trang tin Tiếng Chuông đã có cuộc trao đổi với TS Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế về vấn đề này.

Thưa Cục trưởng Nguyễn Hoàng Long, hiện chúng ta mới đang điều trị nghiện bằng Methadone cho khoảng hơn 22.000 người nghiện, trong khi cả nước có tới 185.000 người nghiện ma túy. Vì sao việc điều trị nghiện bằng Methadone vẫn chỉ triển khai số lượng hạn chế như vậy?

Cục trưởng Nguyễn Hoàng Long:

Methadone được triển khai thí điểm đầu tiên ở Hải Phòng và TP. HCM từ năm 2008. Sau khi triển khai thí điểm thành công, Chính phủ đã cho phép triển khai mở rộng Methadone (MMT) trên phạm vi toàn quốc. Tính đến nay, đã có 38 tỉnh/TP triển khai Methadone, với 122 cơ sở, điều trị cho 22.159 bệnh nhân.

Mục tiêu đặt ra là đến 2015, chúng ta sẽ điều trị Methadone cho 80.000 người nghiện. Như vậy, hiện nay mới đạt được 27% so với chỉ tiêu này. Việc triển khai MMT của các tỉnh vẫn còn chậm vì một số khó khăn sau đây:

Thứ nhất, một số địa phương chưa thực sự quan tâm đến việc triển khai MMT. Cụ thể, hiện có 17 tỉnh/TP vẫn chưa phê duyệt kế hoạch triển khai MMT tại địa phương mình. Một số địa phương phê duyệt kế hoạch, nhưng không phân bổ đủ nguồn lực để thực hiện, mà trông chờ vào kinh phí của Trung ương và dự án viện trợ.

Thứ 2 là, các địa phương gặp khó khăn về nhân lực, không có đủ biên chế để bố trí cho các cơ sở điều trị MMT nên chủ yếu là cán bộ kiêm nhiệm hoặc hợp đồng.

Thứ 3, các địa phương khó khăn trong việc bố trí cơ sở vật chất để thiết lập các cơ sở điều trị MMT; không có kinh phí để sửa chữa cơ sở, mua sắm các trang thiết bị theo quy định.

Một khó khăn khác nữa là chi phí vận hành các cơ sở MMT hiện nay chủ yếu là dựa vào nguồn viện trợ nước ngoài. Gần 100% tiền thuốc MMT là do các dự án viện trợ cung cấp; hầu hết các cán bộ làm việc ở các cơ sở điều trị MMT cũng là do Dự án viện trợ trả lương hoặc phụ cấp; trong khi đó, các nguồn viện trợ này cho Việt Nam đang bị cắt giảm nhanh chóng.

Ngoài ra, thủ tục hành chính để đưa người nghiện vào điều trị MMT vẫn còn chưa thuận lợi, trong đó có việc phải có xác nhận của chính quyền địa phương là không thuộc đối tượng phải đưa đi cai nghiện bắt buộc.

Tuy vậy, kể từ khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1008, từ tháng 6/2014 đến nay, chỉ trong thời gian 4 tháng, số lượng người được điều trị MMT đã tăng vọt từ 17.000 lên trên 22.000. Vì vậy, tôi tin rằng trong thời gian tới, các tỉnh sẽ tiếp tục tăng nhanh số người nghiện được điều trị MMT để đạt chỉ tiêu được giao.

Hiện nguồn viện trợ dành cho thuốc Methadone đang giảm dần mỗi năm trong khi mục tiêu của ngành y tế phấn đấu có 80.000 người nghiện được điều trị Methadone vào năm 2015. Đây có phải là điều mâu thuẫn hay không, thưa ông?

Cục trưởng Nguyễn Hoàng Long:

Đúng là việc triển khai điều trị MMT hiện nay phụ thuộc nhiều vào tiền viện trợ, trong đó có tiền thuốc, tiền lương, phụ cấp cho cán bộ…

Tuy nhiên, chủ trương mở rộng điều trị MMT là chủ trương của Chính phủ Việt Nam. Khi nguồn tài trợ rút đi thì chúng ta sẽ phải sử dụng nguồn ngân sách nhà nước, cả trung ương lẫn địa phương. Cụ thể, ngân sách nhà nước chi cho Chương trình quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2015 dự kiến sẽ tăng khoảng 40% so với năm 2014, trong đó chủ yếu là để đảm bảo đủ thuốc MMT cho các địa phương.

Ngoài nguồn ngân sách trung ương, một số tỉnh, thành cũng đã chủ động phân bổ kinh phí để mua thuốc MMT, đáp ứng nhu cầu điều trị của địa phương mình.

Bên cạnh bao cấp của Nhà nước về thuốc MMT, lương cán bộ trong biên chế; các chi phí đầu tư về cơ sở vật chất, đào tạo cán bộ thì Chính phủ cũng có chủ trương xã hội hóa, huy động sự đóng góp một phần nhỏ của những người được điều trị MMT để hỗ trợ một phần các chi phí thường xuyên để đảm bảo tính bền vững lâu dài của điều trị.Với những giải pháp đa dạng các nguồn tài chính, mục tiêu đạt 80.000 bệnh nhân được điều trị bằng MMT vào năm 2015 là hoàn toàn khả thi.

Thưa Cục trưởng, về phía cơ quan quản lý, ngành y tế đã có những đề xuất gì để mở rộng chương trình điều trị nghiện bằng Methadone và tăng số đối tượng được điều trị thay thế?

Cục trưởng Nguyễn Hoàng Long:

Để mở rộng chương trình điều trị Methadone và đạt được chỉ tiêu do chính phủ đề ra, thời gian tới, các địa phương cần hết sức quan tâm để triển khai mở rộng MMT, xây dựng, phê duyệt kế hoạch và chủ động trong việc đảm bảo nguồn lực để triển khai mở rộng MMT theo chỉ tiêu được giao; chủ động bố trí cơ sở vật chất; bố trí nhân lực và kinh phí chi thường xuyên để triển khai mở rộng MMT.

Đồng thời, tăng cường công tác truyền thông về ý nghĩa và tầm quan trọng của điều trị MMT đến các cấp lãnh đạo và nhân dân, đặc biệt là đến người nghiện ma túy và gia đình của họ.

Để tăng số đối tượng điều trị Methadone, các thủ tục hành chính cần đơn giản hóa, tạo thuận lợi cho những người nghiện đủ tiêu chuẩn và có nhu cầu được vào điều trị MMT sớm.

Xin trân trọng cảm ơn Cục trưởng!