Khái niệm
Giang mai (syphilis) là một bệnh lây truyền qua đường tình dục do xoắn khuẩn Treponema pallidum (xoắn khuẩn giang mai) gây ra. Đường lây truyền của bệnh giang mai hầu như luôn luôn là qua đường tình dục, mặc dù có những ca thí dụ về bệnh giang mai bẩm sinh do truyền từ mẹ sang con trong tử cung hoặc khi sinh.
Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh giang mai rất nhiều, do đó trước khi phương pháp xét nghiệm huyết thanh học ra đời thì việc chẩn đoán chính xác bệnh giang mai rất khó khăn bởi vì nó thường bị nhầm lẫn với các bệnh khác, đặc biệt là trong giai đoạn 3.
Các giai đoạn phát triển và triệu chứng
Bệnh giang mai phát triển theo bốn giai đoạn chính: giai đoạn I
giai đoạn II
giai đoạn tiềm ẩn (III)
giai đoạn IV
Giai đoạn I
Đây là giai đoạn rất quan trọng để phát hiện và điều trị kịp thời. Khoảng 3-90 ngày sau khi tiếp xúc với nguồn bệnh (trung bình 21 ngày), sẽ xuất hiện tổn thương da ở các điểm tiếp xúc. Vết loét xuất hiện ở những nơi tiếp xúc với xoắn khuẩn giang mai, thường là ở bộ phận sinh dục như: môi lớn, môi bé, âm đạo, cổ tử cung, quy đầu, dương vật hoặc trực tràng. Tổn thương này, được gọi là hạ cam, là một dạng viêm loét, không ngứa, không đau, không có mủ. Các triệu chứng trên có thể tự biến đi sau 3 đến 6 tuần lễ kể cả không điều trị nên nhiều người tưởng lầm là khỏi bệnh nhưng thực sự là vi khuẩn lúc đó đã vào máu, bệnh vẫn tiếp tục phát triển với những biểu hiện khác.
Giai đoạn II
Giai đoạn 2 xảy ra từ 4 đến 10 tuần sau giai đoạn 1. Giai đoạn này có rất nhiều biểu hiện khác nhau, ví dụ như: nốt ban đối xứng, màu hồng như hoa đào (đào ban) không ngứa trên toàn thân hoặc tứ chi bao gồm cả lòng bàn tay, bàn chân, hình ảnh đào ban màu đỏ hồng hoặc hồng tím như cánh hoa đào, ấn vào thì mất, không nổi cao trên mặt da, không bong vảy và tự mất đi. Thường khu trú hai bên mạng sườn, ngực, bụng, chi trên. Đào ban xuất hiện dần trong vòng 1 đến 2 tuần, tồn tại không thay đổi trong vòng 1-3 tuần sau đó nhạt màu dần rồi mất đi.
Giai đoạn III
Giang mai tiềm ẩn được xác định khi có bằng chứng huyết thanh của bệnh nhưng không có dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh. Giai đoạn này chia làm 2 loại: thời gian tiềm ẩn dưới 1 năm sau giai đoạn 2 (sớm) và thời gian tiềm ẩn kéo dài hơn 1 năm sau giai đoạn 2 (muộn). Giang mai tiềm ẩn sớm có thể tái phát các triệu chứng bệnh, giang mai tiềm ẩn muộn không có triệu chứng và không lây bằng giang mai tiềm ẩn sớm.
Giai đoạn IV
Giang mai giai đoạn 3 có thể xảy ra khoảng 3-15 năm sau những triệu chứng của giai đoạn 1 và được chia thành ba hình thức khác nhau: giang mai thần kinh (6,5%), giang mai tim mạch (10%) và củ giang mai (15%). Những người bị bệnh giang mai giai đoạn này không lây bệnh.
Đường lây truyền là đường trực tiếp tiếp xúc giữa người bệnh và người lành hoặc gián tiếp qua đồ vật. Ta có thể khái quát có 3 đường chính sau:
—» Lây truyền qua đường tình dục.
—» Lây truyền qua đường máu(tiêm truyền máu hoặc tiêm chích ma tuý mà bơm tiêm không vô khuẩn).
—» Truyền từ mẹ sang con (qua nhau thai từ tháng thứ 4 trở đi).
Giang mai lây truyền từ mẹ sang con
Theo nghiên cứu thì tỉ lệ tử vong của những đứa trẻ nằm trong bụng những bà mẹ bị giang mai khi mang bầu là khoảng 25%. Tỉ lệ truyền bệnh giang mai cho thai nhi rơi vào khoảng 40 đến 70%.
Trong số những đứa trẻ không may mắn bị mắc bệnh này, một số trẻ sơ sinh có biểu hiện phát bệnh ngay khi vừa sinh ra. Còn lại hầu hết các triệu chứng này sẽ phát triển rõ khi trẻ được hai tuần hoặc ba tháng. Những triệu chứng dễ thấy bao gồm phát ban, đau ngoài da, sốt, mệt mỏi hoặc khóc khàn giọng. Bác sĩ thăm khám sẽ thấy các bé có biểu hiện sưng gan và lá lách, vàng da, thiếu máu và một loạt các dấu hiệu khác.
Cũng có khi có một vài trường hợp các dấu hiệu của bệnh không phát ra ngoài khi ở trẻ sơ sinh. Mầm mống bệnh ẩn giấu bên trong cho đến khi trẻ lớn hơn hoặc khi vào tuổi thành niên thì các triệu chứng bệnh chuyển sang giai đoạn sau và rất có thể sẽ ảnh hưởng đến xương khớp, răng lợi, mắt, tai và não bộ.
Tác hại của bệnh giang mai
Nếu không được điều trị, giang mai có thể gây hại cho tim mà ta có thể nhập suy tim trầm trọng. Nó cũng có thể gây ra các vấn đề về thần kinh như đột quỵ và động kinh và cuối cùng có thể dẫn đến mù lòa. Nghiên cứu cho thấy rằng bệnh giang mai mà vẫn không được điều trị có thể làm cho một người nhạy cảm hơn với các bệnh khác lây truyền qua đường tình dục như HIV . Ngoài ra, phụ nữ mang thai mắc bệnh giang mai có thể được để lại cho hậu quả của việc đi qua các nhiễm trùng đứa con chưa sinh của họ.
Nếu không được điều trị, vi khuẩn giang mai có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng đến tim, não, mắt, hệ thần kinh, xương và khớp. Nó có thể dẫn đến mất trí nhớ, thiếu kiểm soát trên những phong trào, mù một phần hoặc hoàn toàn, chứng phình động mạch não và tử vong. Một hậu quả khác có thể có của bệnh giang mai là làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV. Bởi vì các vết loét mở liên quan với căn bệnh này, nó dễ dàng hơn để bạn có thể trở thành bị nhiễm virus HIV. Nếu bạn bị nhiễm với vi khuẩn giang mai, bạn có nhiều khả năng bị nhiễm virus HIV, virus gây ra bệnh AIDS.
Giang mai có thể chữa khỏi được không?
Theo các bác sĩ chuyên khoa của phòng khám đa khoa Khương Trung cho biết: Bệnh giang mai chỉ cần sử dụng thuốc đúng liều lượng và sớm theo từng giai đoạn thì bệnh có thể điều trị dứt điểm. Nhằm tránh những ảnh hưởng của bệnh đối với sức khoẻ của chúng ta, thì nhất định cần phải làm tốt các biện pháp phòng tránh và tuân thủ pháp đồ điều trị của bác sĩ, nhằm đảm bảo và tránh lây cho người thân trong gia đình.
Chỉ cần phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời thì bệnh có thể điều trị khỏi. Trong quá trình điều trị và sau khi điều trị khỏi bệnh cần định kỳ tiến hành kiểm tra và xét nghiệm, hai người có quan hệ tình dục phải cùng tiến hành kiểm tra và cùng điều trị. Khi bệnh đang trong giai đoạn đầu khi điều trị khỏi có thể tránh lây nhiễm cho đối phương, đối với những bệnh nhân khi điều trị bệnh theo đúng phác đồ thì 6 tháng sau các chỉ số USR, RPR hoặc VDRL trong xét nghiệm bệnh giang mai đều có kết quả âm tính hoặc số lượng viruts đã giảm rõ rệt, nếu lượng kháng thể trong máu lại tăng lên chứng tỏ máu đã trở lại trạng thái bình thường. Khi bệnh giang mai trong giai đoạn cuối thì các vùng viêm sẽ thu hẹp dần dần và mất đi, nhưng những vùng tế bào bị vỡ không thể hồi phục lại như bình thường mà có thể để lại sẹo.
Phòng ngừa
Hiện nay vẫn chưa vác xin chủng ngừa có hiệu quả cho công tác phòng chống. Không nên quan hệ tình dục hay tiếp xúc vật lý trực tiếp với một người bị bệnh để tránh lây truyền bệnh giang mai, có thể sử dụng bao cao su đúng cách, tuy nhiên vẫn có thể không hoàn toàn an toàn. Giang mai không lây qua nhà vệ sinh, các hoạt động hàng ngày, bồn tắm, hay dụng cụ ăn uống hoặc quần áo.