Tổng quan Kiến thức cơ bản về HIV/AIDS

[Tuanmecsedec]

ĐƯỜNG LÂY TRUYỀN


3 Đường lây truyền chính.

• Quan hệ tình dục: đồng tính, dị tính.
• Đường máu: truyền máu, ghép tạng, kim tiêm…
• Mẹ con: trong lúc mang thai, giai đoạn chuyển dạ, cho con bú.

Lây nhiễm ở người trưởng thành

3 nguyên nhân chính của lây nhiễm HIV/AIDS là tình dục đồng tính nam, tình dục dị tính và sử dụng kim tiêm. Trong đó, tình dục đồng tính nam là nguồn lây nhiễm chính và chịu trách nhiệm cho phần lớn các trường hợp lây nhiễm HIV/AIDS hiện nay, nhất là tại các quốc gia phát triển.

">

Biểu đồ phía trên cho thấy xu hướng lây nhiễm HIV/AIDS bởi các nhóm nguyên nhân: tình dục đồng giới, dị giới, sử dụng kim tiêm qua, dựa vào tổng số ca nhiễm được ước lượng và chẩn đoán tại 25 bang của Mỹ từ năm 1994-2006. Nghiên cứu này được khảo sát ở người lớn và trẻ vị thành niên ( >13 tuổi).

Năm 1994, số lượng người nhiễm HIV/AIDS do tình dục đồng giới gần 9000. Trong khi đó, số người nhiễm HIV/AIDS do 2 nguyên nhân còn lại, xấp xỉ khoảng 5000.

Từ 1994-2006, số mới mắc/ năm do tình dục đồng giới dao động không đánh kể quanh trị số ban đầu, số mới mắc/năm do sử dụng kim tiêm giảm xuống dần và còn khoảng 2000người/năm vào cuối năm 2006. Riêng, số mới mắc/năm do tình dục đồng giới, giảm dần từ giai đoạn 1994-1999 xuống còn khoảng 6500 người/năm, sau đó, con số này lại tăng dần trong các năm gần đây, đến năm 2006, số mới mắc/năm đã vượt quá 9000 người/ năm.

Lây nhiễm ở người đồng tính.

Anal sex hay quan hệ tình dục qua đường hậu môn là nguyên nhân lây nhiễm chủ yếu ở người đồng tính.

Oral sex có gây lây nhiễm HIV/AIDS hay không? Đây từng là một câu hỏi gây nhiều tranh cãi trong những năm trước đây. Việc đánh giá chính xác nguy cơ lây nhiễm HIV qua oral sex gặp phải rất nhiều trở ngại, vì 1 người có quan hệ tình dục theo đường miệng, thường kèm theo quan hệ tình dục qua hậu môn. Và khi lây nhiễm thực sự xảy ra, rất khó để xác nhận hành vi tình dục nào thực sự đã gây ra sự lây nhiễm. Đồng thời, QHTD qua đường miệng kèm theo rất nhiều đồng yếu tố: loét miệng, chảy máu nướu răng, đau, lở loét ở cơ quan sinh dục và các bệnh STDs.

Trên thực tế đã có khá nhiều nghiên cứu ghi nhận việc lây nhiễm HIV/AIDS qua việc quan hệ tình dục bằng đường miệng.

Một nghiên cứu năm 1996-1999 trên 102 người nhận (receptive fellatio) trong quan hệ tình dục đường miệng, ghi nhận 8 trong 102 người đã nhiễm HIV/AIDs qua đường phương thức lây nhiễm này. Nghiên cứu khác được tiến hành tại Hà Lan ở người cho (insertive fellatio), nhiễm HIV/AIDs được ghi nhận 4/102 người.

Về quan hệ tình dục miệng - hậu môn ( anilungus), xét về mặt lý thuyết, lây nhiễm có thể xảy ra nếu có tổn thương da ở vùng hậu môn, hay có máu trong nước bọt ở ( ví dụ: viêm loét, chảy máu nướu). Trên thực tế, ghi nhận 1 trường hợp lây nhiễm qua con đường này.

Nguy cơ lây nhiễm

Các hình thức QHTD trên được giả định như không sử dụng bao cao su

Dựa vào bảng trên, nguy cơ lây nhiễm qua đường máu cao hơn rất nhiều lần so với lây truyền qua đường tình dục, hay nói cách khác, lây qua đường máu dễ hơn nhiều lần so với lây qua đường tình dục. Nhưng thực tế hiện nay, số người nhiễm HIV/AIDS qua đường máu ít hơn và có xu hướng giảm rõ rệt và lây truyền qua đường tình dục lại chiếm ưu thế. ( xem chương 2). Điều này được giải thích vì xét nghiệm HIV/AIDS ngày càng phổ biến, nên việc truyền máu có lẫn HIV xảy ra vô cùng hiếm hoi, đồng thời nguyên tắc sử dụng kim tiêm 1 lần đã hạn chế được rất nhiều nguyên cơ lây nhiễm này. Về lây truyền qua đường tình dục, lấy ví dụ nguy cơ lây nhiễm qua đường hậu môn là 5/1000, có nghĩa là 1000 người thì có 5 người bị nhiễm qua cách con đường này. Nhưng bảng nguy cơ lây nhiễm trên được ghi nhận cho chỉ sau 1 lần phơi nhiễm. Thực tế, quan hệ tình dục, thường bao gồm cả anal và oral, và thường quan hệ nhiều lần, nên nguy cơ lây nhiễm vì thế mà được cộng lại và nhân lên nhiều lần.

Xét riêng về từng nguy cơ lây nhiễm trong quan hệ tình dục, thì QTHD qua đường hậu môn nguy cơ lây nhiễm cao hơn QTHD qua âm đạo, và thấp nhất là QHTD qua đường miệng.

Nguy cơ lây nhiễm ở người nhận trong QTHD qua hậu môn rất cao, gấp khoảng 8 lần so với người cho qua đường hậu môn, 5 lần so với người nhận qua đường âm đạo. Điều này được lý giải vì niêm mạc trực tràng mỏng, không có chất nhày tự nhiên như ở âm đạo, nên dễ bị tổn thương hơn. Đồng thời, tại vùng này có rất nhiều mạch máu nông, nên khi tổn thương xảy ra, khả năng lây nhiễm rất cao. Mặt khác, ở người nhận, việc vệ sinh sau giao hợp khá là bất tiện

Tài liệu tham khảo:
Oral sex and HIV risk , June 2009, CDC
wikipedia. Từ khóa HIV
Oral Sex and the Risk of HIV Transmission - HIV/AIDS Epi Update - May 2004 - Publications- Public Health Agency ofCanada